Bilimdi myńdy jyǵady

Jýyrda Almaty oblysy Ile aýdany О́tegen kentinde ornalasqan №13 Muqaǵalı Maqataev atyndaǵy orta mekteptiń qabyrǵasynda tartymdy, taǵylymy zor kezdesý boldy.

Keshtiń qurmetti qonaǵy Qazaqstannyń Qurmetti azamaty, Qazaqstan Jýrnalıster Odaǵynyń múshesi, jýrnalıst, jazýshy, Jeltoqsan qandy kóterilisiniń qaharmany Aqyn Ordabaıuly edi. Osyndaı keleli kezdesýge uıytqy bolǵan aıtýly mekteptiń dırektory Aıaýlym Jaqashbaıqyzy Kerimqulova kezdesý keshiniń jaqsy ótýine bar jaǵdaıdy týǵyzypty.

Mekteptiń ishindegi akt zaly bul kúni oqýshylarmen lyq tolǵan. Ine shanshyr bos oryn joq. Mine, qurmetti qonaqtyń da tóbesi kórindi. Aqyn Ordabaıuly kirgende oqýshylar oryndarynan tik turyp qarsy alyp qurmet kórsetti.

Kesh ýaqytymen bastalyp ketti. Sahnadan oryn alǵan kesh qonaǵy Aqyn Ordabaıulynyń  jasóspirip oqýshylarǵa bilimniń ómirlerinde alar orny joǵary ekenin, sondyqtan da mektep qabyrǵasynda ótkizgen bir sáttiń baǵasyna eshnárse jetpeıtinin aıtyp, ǵıbrattty ónegemen órilgen ósıet sózderin aıtyp bir jelpintip tastady.  Iá, «Bilim –asyl qazynaly sandyq, Ony ashatyn kilt-eńbek», degen eken P.Býast.

Aqyn oqýshylarǵa bilimdi bolyp maqsatyna jetý úshin talmaı, tabandy eńbek etýdiń mańyzyna da toqtala ketti.  Sonymen qatar óz ómirinde oryn alǵan kórnekti sátterin aıtyp berdi. Ásirese, jastarǵa Jeltoqsan qandy kóterilisinde basynan keshkenderi men sport baspasózinde eńbek etken kóp jyldardaǵy tájirbıesiniń mańyzy men máni týraly tereńnen qozǵap aıtqandary oqýshylarǵa úlken áser etti.

Kezdesýde oqýshylar da ózderiniń suraqtaryn qoıyp, qanaǵatty jaýaptaryn alyp jatty. «Qundy sóz qunarly oıdan shyǵady», demekshi, qazynaly,maǵynaly aıtylǵan sózderden bizdiń keıipkerdiń ómirde kórgeni men túıgeni kóp adamdardyń qataryna jatqyzýǵa tolyqtaı senimmen aıtýǵa bolatynyna kóz jetti. Endi az-kem Aqyn Ordabaıulynyń ómirjolyna toqtala ketsek.

«Alyp anadan týady», demekshi Aqynnyń anasy Rápııa Halyqqyzy — Qazaqstan men Orta Azııa aımaǵynda  áıelder arasynan shyqqan alǵashqy kınomehanık. KSRO  kınomotografııa salasynyń úzdigi. Qazaqstanǵa eńbegi sińgen mádenıet qaıratkeri, «Oktıabr  Revolıýııasy»  jáne «Qurmet Belgisi» ordenderiniń ıegeri, Jambyl oblysynyń qurmetti kınomehanıgi. Qordaı aýdanynyń qurmetti azamaty.

Rápııa apaı týraly  sonaý  1985 jyly ataqty kınorejısser Oraz Ábishev «Rápııa» degen derekti -dokýmentaldy fılm túsirip, tulǵanyń jarqyn beınesin kórkemdep kórsete bildi. Bul kúni týǵan aýyly Qordaı aýdany  Kenen aýlyndaǵy Mádenıet úıinde  el qurmettegen anaǵa arnalyp tarıhı murajaı ashylǵan. Al ákesi Ordabaı Sádibekuly Uly Otan soǵysynyń ardageri. Jambyl oblysy, Qordaı aýdany boıynsha úzdik ustaz ataǵyn alǵan alǵashqydardyń biri. Araǵa 7-jyl salyp soǵystan  elge aman-esen oralǵannan keıin qazaqtyń oqý ordalarynyń alǵashqy shańyraǵy Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ınıstıtýtyna oqýǵa túsip, joǵary bilim alyp shyqqannan keıin elge oralyp, tabany kúrekteı 45 jyl aýyl balalaryn oqytyp, urpaq tárbıeleýde ólsheýsiz úles qosqan ardaqty ustaz.

Ordabaı Sádibekovtiń eńbegi elenip, Qordaı aýdany boıynsha Qazaq KSR Oqý isiniń úzdik qaıratkeri  marapatyn alǵan  alǵashqy ustazdardyń  biri-biregeıi. Sonymen qatar, Qordaı aýdanynyń qurmetti azamaty, Uly Otan soǵysynyń ardageri. Ordabaı aǵaıdan bilim alǵan shákirtter búgingi kúni elimizdiń ár óńirinde túrli qyzmetti, ár salada eńbek etip, olar da shákirtter tárbıelep, óristeri keńeıgen. Ordabaı aqsaqal jyr alyby Jambyl babamyzdyń  aldyna otyryp batasyn alyp, aqıyq aqyn Kenen Ázirbaevpen birge bir aýylda turyp, bir aýany jutyp, aǵa- ini bolyp aralasyp ósken týysqan jandar. Sonymen birge bala kúninde aty áıgili qazaqtyń bel balýany kúsh atasy Qajymuqannyń óz aýzynan aıtqan áńimesin tyńdaǵan eken. Mine, Aqynnyń marqum ustaz ákesi osyndaı adam bolǵan.  «Qasqa bıeden qasqa týmasa da tóbel týady», degendeı, Aqyn Ordabaıulynyń osyndaı el tanyǵan qalamy ushqyr jazýshy, jýrnalıst, Jeltoqsan batyry boly ósip ónýine ata-anasynyń bergen tárbıesi  zor yqpal bolǵanyn kóremiz. Qazaqtyń qanmen kelgen tektiliktiń adam ómirine berer áserin osydan-aq bilýge bolatyn shyǵar.

Aqyn Ordabaı eki birdeı joǵary oqý orynyn aıaqtaǵan. Eńbek jolynda  1998-2000 jyldary «О́ner» baspasynda korrektor, «Altyn besik» jýrnaly, «Ulan», «Ana tili» gazetterinde shtattan tys tilshi bolyp jumys istegen. 2002-2015 jyldary «Rahat» keıingi ataýy «STV» telearnasynda «Aýyl sporty» jáne «Arshyn» atty telebaǵdarlamalardyń avtory bolyp qyzmet atqarǵan. Aýdarmashy, serıaldardy qazaqsha sóıletken. S. Berdiqulov syılyǵynyń laýreaty. 2004 jyly Dúnıejúzilik qazaq kúresi federaııasy revızııalyq komıtetiniń tóraǵasy, tuńǵysh ret qazaq kúresinen ashylǵan ınternet saıttyń avtory jáne ol «Qazaq kúresi» jýrnalynyń (aǵylshyn,qazaq) eki tilde jýrnal ashqan.

2005 jyly «Qazaq kúresin BAQ arasynda damytý jolyndaǵy eńbegi úshin» medalin tuńǵysh alǵan jýrnalıst. 2012 jyly «Dınamo» DShSQ damytýǵa sińirgen eńbegi úshin» medalimen marapattalǵan. 2013 jyldan beri Qazaqstan Jazýshylar Odaǵynyń múshesi. 2020 jyly Jasóspirimderdiń sporttaǵy jetistikteri týraly «Jas qyran» jýrnalyn ashqan.

2024 jyly Jambyl oblysy «Qordaı aýdanyna sińirgen eńbegi úshin» ordeniniń ıegeri atansa, 2025 jyly «Qazaqstan Respýblıkasynyń Qurmetti Azamaty» ataǵymen marapattalǵan. 2025 jyly «Dınamo» DShSQ 100 jyl tolýyna oraı jaryq kórgen tarıhı sport kitabyn qazaqsha aýdarǵan. Bes kitaptyń avtory. Olar — «Jaqsylyqqa jarasady jaqsylyq», «Rápııa», «Izgilikpen órilgen ómir», «Er elinde qadirli», «Qazaq kúresiniń qara narlary».

2021 jyldan Patrıottyq qozǵalys «Jeltoqsan aqıqaty» Respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń basqarma múshesi. Jýyrda Jeltoqsan batyry Aqyn Ordabaıuly 60 jas mereıtoıyn ótkizgen bolatyn. Sol mereıli 60 jasyna oraı,  Týrızm jáne sport mınıstrliginiń atynan Aqyn Ordabaıuly Qazaqstanda «Denshynyqtyrý men sportty damytýǵa sińirgen eńbegi úshin» tósbelgisimen marapattaldy. Sonymen qatar,  «Jeltoqsan Aqıqaty» respýblıkalyq qoǵamdyq birlesitiginiń atynan «Azattyq» ordenin qumetpen tabys etti.

Jeltoqsan ardagerleri arasynda kóptegen aýqymdy sporttyq is-sharalardy uıymdastyrýshy. 2022 jyly Almaty qalasy prokýratýrasynyń sheshimimen «Saıası qýǵyn-súrgin qurbany bolyp» aqtaldy.  Sóz basynda aıtqanymyzdaı, Sádibek áýletiniń urpaǵy Aqyn Qazaq eline ata-babalarymyz ańsaǵan táýelsizdik jolynda kúresken batyrlar arasyndaǵy ultjandy elim, jerim degen biregeıi.

Kezdesý sońyna qaraı mektep dırektory Aıaýlym Jaqashbaıqyzy qurmetti qonaqtyń ǵıbarty zor áńgimesine zor alǵystaryn aıtyp, mekteptiń sport salasynda oblys, respýblıka jarystarynda júlde salyp júrgen mekteptiń  maqtanyshtary talantty  jasulandarmen  estelikke sýretke tústi.

 

Nurym Bolatqanuly BAZARBAEV,

Aman Otanuly MEKEBAEV

Almaty obl, Ile aýdany О́tegen kenti №13 Muqaǵalı Maqataev atyndaǵy orta mekteptiń deneshynyqtyrý pánderiniń muǵalimderi