… Jerebe tastaldy — sáýegeılik bastaldy!

Keshe tún jarymy aýǵansha Amerıkanyń Vashıngtonynda bolǵan 2026 jyly AQSh, Meksıka jáne Kanada memleketterinde ótetin kezekti dop dodasynyń, ıaǵnı, álem chempıonatynyń, jerebe tartý rásimin tamashaladym. О́zim ǵumyrymda bes ret kýá bolǵan álemdik dop dodalary (Ispanııa-82, Meksıka-86, Italııa-90, Franııa-98, Brazılııa-2014) kóz aldymda, bul jańa ǵasyrda da tórt jylda bir aınalyp soǵar fýtbol toıyna týra bir ózim baratyndaı-aq aýzym ańqaıyp, telejáshikke kirip kete jazdaǵan kúı keshtim!

Kúı keship otyrǵanym da beker emes. Alla oń kórse bul fýtbol toıyna da barýǵa bel býyp otyrmyn. О́tinishimdi QFF arqyly FIFA-ǵa joldap qoıdym. Ol uıymnyń elektrondy mıynda meniń joǵarydaǵy álem chempıonattaryna barǵandaǵy júrgen joldarym, kórgen oıyndarym,tártibim,mádenıetim, ásirese, Fýtbolǵa ǵashyqtyǵym, tyshqan izindeı bop jazylyp qalǵandyqtan,oǵan qosa, ÝEFA-dan osydan burynǵy Eýropa chempıonatyna akkredıtaııa alǵandyǵym tirkelip turǵandyqtan, buıyrtsa, bizdiń memleketke bul álem chempıonatyna da bir túıir akkredıtaııa berer degen senim bar. Tek Alla júrip turar qol-aıaqty,sóılesip-kelisetin jaq pen tildi aman qylǵaı deńiz. Bizdiń elden túneý Ámrıkada ótetin fýtbol dodasyna barýǵa talasyp,umtylýshylar kóp bola qoımas: jer túbine baryp-kelý de qıyn,úsh memleketti aralaýdyń jol aqylary,jatyn oryn,tamaq ta qymbatqa túsedi — fýtboldy ómirinen artyq kóretin men sekildi mıy aýysqan jan (…Osy jerde uly ustazym Seıdahmet Berdiqulovtyń bir sheteldik saparda birge bolǵan ataqty ǵalym Shora Sarybaev jaıly jazbasyndaǵy: «…Ol ózi fýtbolǵa baılanysty kóringen nárseni sypyryp-sıyryp satyp ala beretin «jazylmaıtyn kollekııashy!» degenindegi Shora aǵaǵa fýtbol kórmeı bir kúnimdi ótkizbeıtin ózimdi uqsatamyn…)

Vashıngtondaǵy jerebe tartýdyń tabysy da, kemshiligi de FIFA-nyń jerebe tartý sahnasyna atalǵan úsh eldiń basshylaryn alyp shyqqany boldy. Onyń ústine FIFA prezıdenti Djannı Infantıno myrza AQSh prezıdenti Donald Tramp myrzanyń moınyna beıbitshilik medalin ildi. Ol Tramp myrzanyń prezıdenttikke qaıta kelgennen beri Beıbitshilik jolyndaǵy tynymsyz eńbegin baǵalaýǵa arnalǵan nıet bolatyn. Ony zal toly fýtbol sańlaqtarynyń qalaı baǵalaǵanyn eshkim bilmeıdi. Tek Norvegııa qurama komandasynyń bas bapkeri Stole Solbakkenniń Jerebe tartý keshi jaıly: «Bul – «Kembaǵyldardyń Shoýy» boldy!» degenin estý qıyn, túsiný odan da qıyn.

Álemdik fýtbol dodasy jumyr jerdegi eń teńdessiz sport jarysy. Onyń stadıondardan bas-aıaǵyn júzdegen mıllıon adam, al telejáshikten 4-5 mıllıardqa jýyq jankúıer kórýi múmkin. Iaǵnı, ondaı búkil jer shary kóz tikken jarystan memleket basshylarynyń da shet qalmaýy — óz elin álemge tanyta túsýdiń bir ádisi. Áıtse de sol jarystyń Jerebe tartý keshine bir emes, úsh birdeı eldiń basshylaryn jipke tizip shaqyryp,kedergisiz keltire alý da óner ári bedel.

Infantıno myrza munan buryn AQSh prezıdenti Donald Tramppen eki ret kezdesip, áńgime-dúken qurǵanyn óz basym telejáshikten tapjylmaı otyryp kórgenmin. Tramp — adamdy ózine baýrap tartyp alýda aldyna jan salmaıtyn basshy. Bul da óner. Tramp osy kezdesýge kýá bolǵan óz Aq úı Keńsesiniń adamdary aldynda Infantınony teńdessiz jan, uly qaıratker degenge deıin barǵan. Infantıno da aıdy aspanǵa shyǵaryp, buryn FIFA-da bolmaǵan Beıbitshilik medalin Tramptyń moınyna taǵyp kep jiberdi. Ol júldeni FIFA qashan jarııalady, ony Trampqa berý jaıly kim usynyp, kim daýys berdi ol jaǵy da dop sekildi domalaq suraq-jaýaptar.

…Sonaý 2018-19 jyldary Tramp birinshi ret AQSh prezıdenti bolǵanda bir kezdesýde Reseı basshysy Vladımır Pýtın Trampqa óz elinde ótetin álem chempıonatynyń dobyn syılaǵan. Endi Donald myrzada dop ta bar,altyn medal da bar… Kelesi jyly álem chempıonatynyń túgelge jýyq oıyndary osy Amerıkada ótkeli otyr — endi tek AQSh qurama komandasy álem chempıony atansa boldy, upaı túgel!

…Ol kezdesýlerde de (Infantınonyń Tramppen bolǵan eki kezdesýin aıtamyn. — N.J.) bolashaq álem chempıonatynyń biraz dúnıeleri aqyldasylyp,sheshilgen sekildi. Úsh birdeı el basshylarynyń jerebe tartysynan sony túsindik. Bul bir fýtbol sekildi onsyz da mańdaıy jarqyrap turǵan sport ónerin odan ári sharyqtatyp damytýǵa orasan áser etetin oqıǵa. Sonysymen de úsh basshyny Jerebe tartý keshiniń sahnasyna shyǵara alý — tabys! Osyndaı bastama-baǵdarlar bizdiń elimizdiń basshysyna da juǵymdy bolsa dep armandaımyz ishteı.

Kemshiligi dedim be?.. Kemshiligi bola ma, kem-ketigi bola ma, bul keshke úsh basshyny shaqyryp, olarǵa qurmet kórsetip, sózben kezek-kezek besikke bólegenshe túnniń ortasy boldy. Osy bir bas-aıaǵy jarty saǵattyq kesh úshin dúnıeniń tórt buryshy, bes qurlyǵynan ushyp kelgen tike qarasań kóz uıalatyn, atyn estip, jasyl alańdaǵy ónerin esińe túsirseń janaryńa jas keletin teńbil dop sıqyrshylary fýtbolǵa emes, elbasylarǵa arnalyp aıtylǵan eki taımǵa da sımaıtyn maqtaý-madaqtaýlardyy aıaqtaryndaǵy dopsyz tyńdady da otyrdy… Qansha uzaq bolsa da taýsylmaıtyn ýaqyt bar ma: arnaýlar da aıaqtaldy, elbasylar da tabanynan tik turyp sharshady, Infantıno da aýyr júgin ıyǵynan jerge túsirip,kesh tizginin Jerebe tartý rásimin ótkizetinderge óńgerip berip qutyldy…

(Jalǵasy bar)

Nesip JÚNISBAIULY,

Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri,

sport jýrnalısi, jazýshy, sport qaıratkeri

ASTANA