…Jerebe tastaldy — sáýegeılik bastaldy!

…Álem chempıonatynyń aýyz kópirter áńgimeleri az emes! 2026 jyly úsh memlekettiń fýtbol alańdarynda ótetin bul tórt jyldyń basty fýtbol dodasy kútpegen kemshilikterge súrinip, Infantıno bastaǵan FIFA qaraǵym jerge qarap júrmese bolǵany. Ondaı talas-tartystyń sheti búgin-aq qyltıyp tur…

Sonymen, 48 komandany jiliktep-múshelep, 12 topqa bólip, qoraǵa qamadyq. Olarǵa kóktemde kelip qosylatyn 8 komandany qosa aıtyp otyrmyn. AQSh-tyń 11, Meksıkanyń 3, Kanadanyń 2 qalasynda toptyq oıyndar aıaqtalǵan soń, osy 12 toptan 1-2 oryn alǵan 24 komanda kelesi kezeńge, ıaǵnı 1/16 fınalǵa joldama alady. Munan soń… osy 12 topta 3-shi oryn alǵan 12 komandanyń 8-i álgi 24 komandaǵa qosylyp(?), uzyn sanyn 32-ge jetkizedi de, jeńilgeni jarystan shyǵyp qalatyn 1/16 fınal bastalady.

Basty kemshilik osynda! O zaman da bu zaman álem chempıonatynda óz tobynda 3-shi oryn alǵan komanda jarysty jalǵastyrýshy ma edi?! Ol komandalardyń kimder bolatynyn bilý úshin fýtboldy myqty biletin ǵalym bolyp keregi joq. Bul FIFA-nyń 48 komanda jaıly ǵaıyptan oılap tapqan jańalyǵynan tumsyǵy tasqa tirelip, sodan shyǵatyn jol tapqan túri! О́ıtkeni, qansha jerden mıly bastar jınalsa da 48 komandany toptyq kezeńnen soń 32-lik pleı-off kestesine sart etkizip ornalastyra almaıdy! Sondyqtan da keıingi 8 komanda, matematıkalyq esep kezinde qaldyq qalǵan sekildi, sol oryndy toltyrýǵa kerek bop tur! Al, mundaı aýylbaılaǵan ádis qoldaný — álemdik fýtbol chempıonatyn ótkizý kezinde laıyq ta emes, daýsyz da emes!!!

Ol ol ma?.. Endi FIFA-nyń reıtıngi… degendi kóldeneń tartyp, álgi 24-tiń ishinen Ispanııa men Argentına ma, Franııa men Anglııa ma… olar toptan shyqqanda, 1/16 fınaldyń alǵashqy oıyndarynda birden shekelesip qalatyndaı bolsa, olardy jasandy jerebege súıenip, bólip jibermek… Qazaq aıtatyn mundaıda: «Bir toıda eki jar joq!» dep. Sol aıtqandaı, Vashıngtonda ótken bir jerebe tastaýdan keıin «taǵy jerebemen bólemiz!» degenderi qaı sasqany? FIFA sekildi qarjysy muhıt bop shalqyp jatqan uıymda osyny eskeretin, osydan saqtanatyn, osyǵan jetkizbeıtin bir tóreshiniń tabylmaǵany ma?! Maqtandy demeńizder, Qazaqstan Respýblıkasynyń joǵary ulttyq dárejedegi tóreshisi degen ataǵym bar, osy fýtbolyńnan-aq talaı jarys ótkizip júrmin ǵoı, osy sharýany maǵan bergende, men eshkim qyńq demeıtindeı etip bir-aq jerebemen búkil 48 komanda qatysatyn álem chempıonatynyń tizginin tartyp, talassyz ótetin keste jasap berer edim! Osy 48-di oılap tapqan FIFA ǵoı, sony oılaǵanda ony sheshý jolyn nege oılamaǵan? Mysaly… Aqyr maqtandym ǵoı: Mynadaı qarapaıym bir ǵana ádis aıtaıyn: Búırekten sıraq shyǵaryp, qatysatyn komandalar sanyn 48 qyldyń ba, onda olardy 16 topqa ból de, árqaısysyna 3 komandadan ornalastyr! Sosyn toptyq jarys qorytyndysy boıynsha 16 toptan eki-ekiden 32 komanda shyǵady da, 1/16 fınaldaǵy 32 orynǵa jaıǵasa ketedi. Sol jaǵdaıda 3-shi oryn alǵan komandalardy da sapyryp áýre bolmaısyń, FIFA reıtıngi degen jasandy jerebege de urynbaısyń… Á, áááá, ony men de bilemin, FIFA-ǵa kóbirek oıyn ótkizgen paıdaly, óıtkeni ár oıyn býma-býma aqsha… Mysaly, eger de 16 topqa úsh komandadan ǵana jınasa, búkil chempıonatta bolatyn 104 oıynnyń ornyna nebári… 80-aq oıyn bolady. Sondyqtan da bir topqa 3 komandadan jınamaıdy. «Ár topta tórt komandadan bolýy kerek!» deısiz be, onda 48 komandamen 1/16 fınalǵa ádiletti túrde sart etip túse qalatyn 32 komandany FIFA-nyń joǵarydaǵy jańyltpashynsyz shyǵara almaısyz!!! Ol — toǵyzdyń 2-ge bólinbeıtini sekildi, 10-nyń 3-ke bólinbeıtini sekildi qorytyndy! 48 komandany yń-shyńsyz 1/16 fınalǵa shyǵaryp berýdiń odan basqa da bastan uryp aıtar joldary bar, biraq ony menen kim surap jatyr?!

…Jaraıdy, bireýińizden «Nesip degen kim, qaıda turady?» dep surasa, bizdiń úı jaqqa siltep jiberersizder. Endi «Kim chempıon bolady?» degenge keleıik. Árıne, eń sheber, eń yntymaqty, eń chempıondyqqa shóldegen, sol jazda eń bir sátin salǵan komanda chempıon bolady! Internet pen jasandy ıntellekttiń tizimi mynadaı:

Ispanııa, Anglııa, Brazılııa, Argentına, Germanııa, Portýgalııa, Nıderland, Norvegııa, Italııa, Ýrkýgvaı… Jaraıdy, osy ony jeter. Bulardy artqa tastap, chempıon bop ketetin komanda joq, sirá. Al, biraq bul onnyń ornalasýyna meniń talasym bar. Men bul ondyqty bylaı ornalastyrar edim (Átteń, FIFA-nyń 48 komandaǵa jasaǵan jerebesin tolyq túsine almaı otyrmyn, sondyqtan kimmen kimniń kezdesýi múmkin, kimmen kimniń kezdesýi múmkin emestiginen qatelesemin-aý…): Brazılııa, Ispanııa, Argentına, Anglııa… Nemese: Argentına, Ispanııa, Brazılııa, Germanııa… Nemese… E, bolar, aýyz ózimdiki dep saıraı bergen jón emes, endigi sózdi sizderge qaldyraıyn. álem chempıonatynyń bastalýyna áli jarty jyl bar. Bul jarty jylda aıtylatyn pikir degenińiz júz pilge júk bolar. Sol kezde taǵy aınalyp soǵarmyz.

Al, jaqsy, balalaryńyzǵa fýtbol dobyn satyp alyp berińizder, erteli-kesh tebe bersin!!!

Nesip JÚNISBAIULY,

Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri,

sport jýrnalısi, jazýshy, sport qaıratkeri

ASTANA