سۋ دوبىنىڭ ساڭلاعى

قازاق سپورتى تاريحىندا سۋ دوبىنان ۇلتتىق قۇراما ساپىندا ونەر كورسەتىپ، سونار بيىككە شىعا بىلگەن سپورتشىلار ساۋساقپەن سانارلىق. سولاردىڭ ءبىرى، بىرەگەيى سۋ دوبىنان حالىقارالىق دەڭگەيدەگى سپورت شەبەرى، قازاقستانعا ەڭبەگى سىڭگەن سپورت شەبەرى، قازاقستانعا ەڭبەگى سىڭگەن جاتتىقتىرۋشى اسقار ورازالينوۆ. اسقاردىڭ سۋ دوبى سپورتىندا جەتكەن جەتىستىكتەرى ءبىر تۇيەگە جۇك ارتقانداي جەتەرلىك.

«قاسقا بيەدەن قاسقا تۋماسا دا توبەل تۋادى»، دەگەن جاقسى ءبىر ايتىلعان ءسوز بار. ول ەندى جاقسىنىڭ جاقسى بولۋى تەگىنە دە قاتىسى بار دەگەن ماعىنا بولسا كەرەك. نەگىزى، عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، دا سول تەكتىلىكتىڭ ءتۇبى ادامنىڭ گەنەتيكالىق ءتۇپ-تامىرىنا تىكەلەي  بايلانىسى بار دەپ ايتادى. كەلىسۋگە سەبەپ جەتەرلىك. ءيا، بۇل ۇلكەن عىلىمي ماسەلە ەكەنى بەلگىلى. دەگەنمەن دە مەنىڭشە، ادام بالاسىنىڭ جاقسى جاعىنان قاراعانداعى مىنەز-قۇلقى، ءتۇر-ءتۇسى، باتىرلىعى، ادامگەرشىلىگى، ادالدىعى تاعىسىن تاعى ءتۇرلى ەرەكشە قاسيەتتەرى سول بابالارىنان جالعاسىپ كەلە بەرەتىن سياقتى. بۇل ايتىپ وتىرعان سوزىمە ءبىر مىسالدى كەلتىرۋدىڭ ءجونى ءتۇسىپ وتىر. كەلتىرى كەتەر دالەلىم سۋ دوبىنىڭ ساڭلاعى اسقار ورازالينوۆكە تۋرالى بولماق.

اسقار بويىندا بابالارىنان قالعان قايسارلىق، باتىرلىق، ادالدىق دەگەن ايىرىقشا قاسيەتتەر قالىپتاساقان ازامات. اكەسى سابالاق ورازالينوۆ ۇلى وتان سوعىسى كەزىندە فاشيستەردىڭ توقتاۋسىز اتقىلاپ، قىزىل اسكەرلەردى شىبىنداي قىرىپ جاتقان ايداhاردىڭ اۋزىنداي دزوتىن كەۋدەسىمەن جاۋىپ، ەرلىك كورسەتكەن ەكەن. ول كىسى ءوز ەستەلىگىندە: «مەن اتقىلاپ جاتقان دزوتقا قاراي سوڭعى كۇشىمدى جيناپ جۇگىردىم، قۇلاعىمنىڭ تۇبىنەن زۋىلداعان وقتاردىڭ دىبىسىن ەستىدىم. بار كۇشىمدى جيىپ، قولىمداعى جارىلعىشتى لاقتىردىم دا دزوتتى كەۋدەممەن بارىپ جاۋىپ قۇلادىم. سودان كەيىن نە بولعانى ەسىمدە جوق. بارلىعى مەنى ولدىگە ساناسا كەرەك كورەر جارىعىم بار ەكەن، ارادا 15 كۇن وتكەندە بارىپ بىراق ەسىمدى جينادىم»، دەپ جازادى.

سابالاق اتامىز سوعىستان كەيىنگى اۋىر جىلدارى 7 بالاسىن ەلدەن كەم قىلماي اسىراپ، تەمىرجول سالاسىندا زەينەتكە شىققانشا  ەرەن ەڭبەك ەتكەن جان بولعان. باتىر اتامىز 1925 جىلى دۇنيەگە كەلىپ، 1988 جىلى باقيلىق ومىرگە وتكەن ەكەن. ونىڭ ەرلىگى الەكساندر ماتروسوۆتان كەم ەمەس. تەك ايىرماسى الەكساندر ماتروسوۆ كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى دا ال ءبىزدىڭ اتامىزدى ول ماراپاتقا لايىق دەپ تاپپاعان. ارينە، سول كەزدەگى ورىستاردىڭ باتىر تەك ورىس حالقىنان بولۋى كەرەك دەگەن شوۆينيستىك ويلارى دا بولۋى ابدەن مۇمكىن عوي. ايتپەسە، باۋىرجانداي حاس باتىردىڭ ەرلىگىن بىلە تۇرا قانشاما  رەت باتىر اتاعىن بەرمەۋدىڭ امالدارىن قاراستىرىپ شەتتەتىپ كەلگەن عوي. اقىرى باۋىرجان مومىش ۇلى اتامىز دۇنيەدەن وزعاننان كەيىن، ەلىمىز ەگەمەندىك العاننان كەيىن بارىپ، باتىر اتاعى بەرىلدى. ارينە، كوزى تىرىسىندە بەرمەگەن سول كەزدەگى قيسىق-قىڭىر ساياساتقا قالاي عانا كۇيىنبەيسىڭ. سونداي-اق، سابالاق ورازالينوۆ تە باتىرعا ساي ەرلىك كورسەتسە دە باتىر اتاعى بەرىلمەگەن. ول كەزدە  ءبىر جاپىراق قاعازدىڭ تاعدىرىن تەك كسرو پرەزيدۋمىنىڭ الاكوزدى بيۋرو مۇشەلەرى عانا شەشىپ وتىرعان عوي. سابالاق اتامىزعا دا سولاي باتىر اتاعى بەرىلمەي قالعان. ءيا، ۋاقىت ءوز باتىرىن ءوزى تاۋىپ تاريح بەتىنە شىعاردى.

سابالاق اتامىزدىڭ بەل بالاسى اسقار ورازالينوۆ بەيبىت ءومىر كەزىندە دۇنيەگە كەلىپ، سپورت سالاسىندا تولاعاي تابىسقا قول جەتكىزگەن ناعىز جەڭىمپاز. سۋ دوبىنان كەڭەس وداعى قۇراماسىنىڭ ساپىندا ويناعان قازاقتىڭ تالانتتى ۇلى. اسقاردى اكەسى 12 جاسىندا  وقۋشىلار سارايىنداعى سۋ سپورتى ۇيىرمەسىنە الىپ كەلەدى. العاشىندا ءجۇزۋ ءۇشىن جاسوپىرىمدەرگە بەرىلەتىن تالاپتاردى ورىنداي الماي قالادى. كەلەسى كۇنى قايتا بارعاندا، سول جەردە بالالاردى سۋ سپورتىنا قابىلداپ الىپ جاتقان باپكەردىڭ نازارىنا ءتۇسىپ بىردەن ۇيىرمەگە الىنادى. وسىلايشا، بوزبالا اسقار ءوزىنىڭ كوڭىلى قالاعان سپورتقا 1973 جىلى بوزبالا شاعىندا كەلىپ، الدىمەن ۆالەري الەكساندروۆيچ ينشاكوۆتىڭ، سوسىن ل.سمولەەۆتىڭ قاراماعىندا جاتتىعۋىن شىڭداپ، العا قويعان ماقساتتارىنا بىرتىندەپ جەتە باستايدى. العاشقى جەڭىستەرى قالا بويىنشا وتكەن جارىستاردا جەڭىسكە جەتىپ، جۇلدىزى وڭىنان  جارقىراي باستايدى. جارىس سايىن شيرىعا تۇسكەن تالانتتى جاس سول كەزدەگى  اتى دۇركىرىەپ تۇرعان «دينامو» كومانداسىنا كەلۋى وڭايعا سوقپاسا كەرەك. ول كەزدە «دينامونىڭ» ءدۇبىرى  كەڭەس وداعى كولەمىنە شىعىپ تۇرعان كەز. جاسوپىرىمدەر اراسىندا تاماشا جەتىستىككە جەتكەن جالىندى جاستى كومانداعا الماۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. اسقار ءوزىن تالانتتى ويىنشى عانا ەمەس، الدىڭعى بۋىندى اتاقتى اعالارىنىڭ الدىندا ءوزىن تومەن كورسەتپەۋ ءۇشىن بار شەبەرلىگىن اياماي تارتىستى ويىن كورسەتە باستايدى. كوماندا ءبىر ءبۇتىن ورگانيزم سەكىلدى ەكەنى انىق. كوماندانىڭ نەگىزى بولشەگى  بولۋ ءۇشىن جانىن سالىپ جاتتىعۋ ارقىلى ءوزىن مويىنداتا بىلگەن. گوللانديا ەلىندە 1980 جىلى وتكەن ەۋروپا چەمپيوناتىندا تاماشا ونەر كورسەتكەنى ءۇشىن «دينامو» كومانداسىنىڭ نەگىزى ويىنشىسى اتانىپ، قانا قويماي، سول جىلى كسرو قۇراما كومانداسىنىڭ ساپىنا ۇزدىكسىز ەنىپ وتىرادى. اسقار كوماندالىق دەڭگەيدە ەكى مارتە ياعني، 1981 – 1982 جىلدارى كسرو چەمپيونى اتاعىن جەڭىپ السا، 1984 – 1986 جىلدارى كۇمىس جۇلدەگەر، 1980، 1983، 1985، 1987، 1988 جىلدارى ايتۋلى كەڭەس وداعى چەمپيوناتىنىڭ قولا جۇلدەلەرىن جەڭىپ العان. العاشىندا الماتىلىق كومانداعا مۇرىن ءشۇيىرىپ قاراعان وداقتىڭ بەلدى جاساقتارى بارا-كەلە كەڭەس وداعىنىڭ قۇراماسىنا قارسى سپارينگ-قارسىلاس رەتىندە شاقىرىپ جاتتىعۋ جاساعان ەكەن. سول كەزدە ءوزىنىڭ جەكە سۋ الابى جوق كوماندانىڭ وسىنداي كەڭەس وداعىنىڭ مارقاسقا كوماندالارىن تىزە بۇكتىرىپ، وزدەرىنە قۇرمەتپەن قاراۋىنا ءماجبۇر ەتۋى ەرلىكپەن پارا-پار ەدى. الماتىداعى باس كومانداعى ءىزباسارلاردى «مەدەۋ» سەكىلدى ءبىرىنشى ليگادا وينايتىن كوماندالار بەرىپ تۇرعان ەكەن. اسقار كەڭەس وداعى قۇراماسىنىڭ ساپىندا لوس-اندجەلەستە وتەتىن وليمپيادا ويىندارىنا اتتانۋىنا از ۋاقىت قالعاندا، الماتىدا وتكەن سول 1986 جىلداعى جەلتوقسان وقيعاسىنا قاتىستى كوماندادان شەتتەتىپ تاستايدى. ءيا، جۇلدىزى جارقىراي تۇسكەن تالانتتىڭ الدىن وراپ، ونىڭ ورنىنا باسقا ءوز ادامدارىن قۇراماعا كىرگىزۋىنە ولار ءۇشىن زور مۇمكىندىك اشىلسا كەرەك. دەگەنمەن دە «التىن كۇلدىڭ اراسىندا جاتسا دا جىلتىراپ جاتادى»، دەمەكشى، سۋ دوبىنىڭ ساڭلاعى 1980-1989 جىلدارى كەڭەس وداعىنىڭ ەڭ ۇزدىك ويىنشىسى اتاعىنا يە بولعان ەكەن. اسقار بويى ۆاتەرپولشىلارعا ساي بيىك، يىقتى، دەنەلى بولماسا دا تابيعي اللا بەرگەن تالانتتى ويىنشى ەكەنىندە داۋ جوق. مىسالى، سۋدا ءوزىن بەينەبىر بالىقتاي سەزىنە وتىرىپ، اتانجىلىكتى قارسىلاستارىن ءابجىل قيمىلمەن الداپ ءوتىپ، پاس بەرىپ، نە بولماسا قاقپاعا سوعاتىن دوپتارى مىندەتتى تۇردە ناتيجەسىن بەرىپ وتىرعان. اسقاردىڭ ءوزى وسىنداي حاس شەبەرلىكتىڭ قايدان كەلگەنى تۋرالى سۇراساڭ:

–اللانىڭ  بەرگەن ماعان سىيى شىعار، وسى سپورت تۇرىندە بار شەبەرلىكتەردى اشا بىلۋگە مۇمكىندىك بەرگەن، دەپ ايتىپ قويادى. ءيا، راسىمەن دە  سولاي شىعار. ويتكەنى، سۋ دوبىنىڭ سۇڭعىلا سپورتشىسى، وليمپيدا چەمپيونى سەرگەي كوتەنكو: «مەن وسى سپورتتا ۇلكەن ناتيجەمەن شىڭىنا جەتسەم دە، كەي كەزدە اسقار  جاسايتىن  كەيبىر ايلا-تاسىلدەردى جاساي المايمىن»، دەپ تاڭعالعان ەكەن.

اسقار 1985 جىلى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك دەنەشىنىقتىرۋ جانە سپورت ينستيتۋتىن ءتامامدام، جوعارى ءبىلىمىن شىڭداپ الادى. سونىمەن قاتار، دارىندى سپورتشى 1982 جىلى كسرو كۋبوگىنىڭ يەگەرى اتانعان.  ال، الەمدىك دەڭگەيدە، كسرو قۇراماسىنىڭ ساپىندا 1985 جىلى ەرەسەكتەر اراسىندا  ەۋروپا چەمپيونى اتانسا، جاستار اراسىندا 1980 جىلى ەۋروپا چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس مەدالىنە قول جەتكىزگەن قۇزار بيىگى بولىپ سانالادى. وسى العان جۇلدەلەرگە 1983-1985 جىلدارى ۋنيۆەرسيادا ويىندارىندا التىن مەدالدارىن قوسۋعا بولادى. سونىمەن قاتار، جەڭىس ءۇشىن جانىن سالاتىن، قازاقتىڭ نامىستى قايسار ۇلىنىڭ ازيا ايماعىندا جەڭىپ العان التىن جۇلدەلەرىن ايتا كەتكەن ورىندى بولار. مىسالى، 1995 جىلى ازيا چەمپيونى اتانسا، 1994، 1998، 2002 جىلدارى ازيا ويىندارىنىڭ چەمپيونى بولىپ تانىلادى. ءار سپورتشىنىڭ اسقار ارمانى ول ارينە، وليمپيدا ويىندارى مەن الەم چەمپيوناتىن جەڭىپ الۋ ەكەنى بەلگىلى. اسقار 2000 جىلى ۇلتتىق قۇرامامەن اتالانتا وليمپياداسىندا  باعىن سىناۋ قۇرمەتىنە يە بولسا، 1994-1998 جىلى الەم چەمپيوناتتارىنا قاتىسىپ، ەل نامىسىن قورعاعان سپورتشى. كەزىندە، اسقاردىڭ سۋ دوبىنىڭ حاس شەبەرلىگىنە ءتانتى بولعان شەتەلدىك ماماندار ءوز كوماندالارىنان قازاقتىڭ تالانتتى سپورتشىسىن كورۋ جولىندا جۇمىس جاساعان ەكەن. ايتالىق، دارىندى ۆاتەرپولشى ۆەنگريا، گوللانديا جانە يسپانيا مەملەكەتتەرىنىڭ بەلدى كلۋبتارىنىڭ قاتارىندا  ويىن كورسەتىپ، تاماشا جەتىستىكتەرگە جەتكەن. سۋ دوبىنان ەۋروپانىڭ ماڭدايالدى كوماندالارىندا ويىن كورسەتىپ،ابدەن تاجىربيەسى تولىققان شاعىندا ەلگە ورالىپ، ۇلتتىق قۇراما كوماندامىزدىڭ ساپىندا سۋ دوبىنان ازيا ءوڭىرىنىڭ ۇزدىكتەرى قاتارىنان كورىنەدى. باپكەرلىك قىرىنان دا سۇلەيى تولاعاي تابىستارمەن ەلدى قۋانتا بىلگەن. ايتالىق، ۇلتتىق قۇرامانىڭ تىزگىنىن ۇستاعان 2000-2008 جىلدارى ۆاتەرپولشىلارى ازيا ايماعىندا سالتانات قۇرعانى بەلگىلى. ەلىمىزدەگى سۋ دوبىنىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن اسقار سابالاق ۇلى 2002 جىلى  قۇرمەت وردەنىمەن مارپاتتالدى. «باتىردان باتىر تۋار»، دەمەكشى، اكەسى سابالاق سوعىس كەزىندە وقتارى جاۋىپ تۇرعان دزوتتى كەۋدەسىمەن جاۋىپ باتىرلىق ىستەسە،تۋعان ۇلى، دارىندى سپورتشى اسقار بەيبىت ومىردە ۇلكەن سپورتتا ارتىنا سارا جول سالا ءبىلدى.

بۇكىلالەمدەگى مۇسىلمان مەملەكەتتەرىنىڭ ساۋد ارابياسىندا وتكەن يسلام ويىندارىنا بارعان ساپاردان ەستەلىك.

«مەككەدە 53 مۇسىلمان مەملەكەتتەرىنىڭ الامان ويىندارىنىڭ اشىلۋى بولاتىن ەدى. بۇل الامان جارىس سپورتتىڭ 15 تۇرىنەن جيددا ، مەككە، ءمادينا،تايف سەكىلدى قالالارىندا جالاۋان كوتەرەتىن بولدى. وسىلايشا، الەمدىك دەڭگەيدە باس قوسقان يسلام ەلدەرىنىڭ ءدۇبىرلى ويىندارىنىنا بارىپ قايتقان ەدىك.

جارىس باستالعاننان باستاپ قازاقستاندىق سپورتشىلاردىڭ قارقىنى وتتە قاتتى بولعان ەدى. سپورتتىڭ ءار تۇرىنەن بارلىق الاڭداردا ءوتىپ جاتقان سىنداردا ەلىمىزدىڭ  نامىسىن قورعاعان ساڭلاقتارىمىز بارىن سالىپ جۇلدەلى ورىنداردى ەشكىممەن بولىسپەۋگە تىرىستى. اسىرەسە، سۋ دوبىنان قازاقستان قۇراماسىن وسى ەلگە باستاپ كەلگەن، سۋ دوبىنىڭ اتى ايگىلى مامانى، ارداگەر سپورتشى اسقار ورازالينوۆتىڭ كومانداسى ەڭ ازۋلى كوماندانىڭ ءبىرى يراندى 5:3 ەسەبىمەن جەڭدى. گول سوققان سۇرمەرگەندەردىڭ تورتەۋى دە قازاق جىگىتتەرى ەكەن. وسىنداي ءبىر ءسۇيىنشى حاباردى ەستىپ، كوڭىلىمىز ءبىراز كوتەرىلىپ قالدى. قازاق باۋىرلارىمىزدىڭ جەڭىستى قادامدارىنا ابدەن ريزا بولدىق. اسقار مىرزاعا وتكەن وليمپيادا ويىندارى اياقتالعاندا ءبىر جولىققانىم بار. سوندا «اسەكە، قازاق جىگىتتەرىن ءوزىڭ سياقتى نەگە سۋ دوبىنا تارتپايسىڭ»، دەپ ءبىر جاعىنا وكىنە وتىرىپ، ءوتىنىش ايتقانىم بار ەدى. سول ولقىلىقتى اسقار باۋىرىمىز ەسكەرگەن ەكەن. ساۋد ارابياسىنا كومانداسىنىڭ جارتىسىنان كوبىن قازاق جىگىتتەرىنەن جيناپ الىپ كەلىپتى. كوڭىلىمىز مارقايىپ، قۋانىپ قالدىق. مەدال الماسا دا سۋ بەتىندە شاشتارى قارايىپ دوپقا تالاسىپ جۇرگەن قازاق جىگىتتەرىن كورۋ مەن ءۇشىن زور قۋانىشتىڭ ءبىرى ەدى. جىگىتتەر جارادى. ولار قاتىسۋ ءۇشىن عانا ەمەس، جوعارى مەدالداردان ءۇمىتتى ەكەنىن ايقىن دا شەبەر ويىندارىمەن كورسەتە باستادى. سوندىقتان دا جۇرەكتىڭ تۇبىنەن ءۇمىت وتى قىلاۋ بەرگەنى انىق.

سۋ دوبىنان اسقار ورازالينوۆ باستاعان ەلىمىزدىڭ جاستار قۇراماسىن ءازىربايجان كومانداسى كۇتىپ تۇردى. بىلەك كۇشى بۇلقىنىپ، جۇرەكتەرى جالىن اتقان، ەر نامىستى جىگىتتەرىمىز اپشەرون تۇبەگىنىڭ وكىلدەرىن 10:3 ەسەبىمەن ويسىراتا جەڭدى. گول سوققانداردىڭ ىشىندە  اسقار ورازالينوۆتىڭ تۋعان بالاسى مەن ءىنىسى جانە رۇستەم ۇكىمانوۆ، ءادىل تەمىرحانوۆ سىندى سۋ دوبىندا جۇلدىزدارى جانىپ كەلە جاتقان جاس قازاق جىگىتتەرى بار ەدى.  كەلەسى كۇنى وتانداستارىمىز وسى يسلام ويىندارىنا كەلگەن كوماندالاردىڭ ىشىندەگى ەڭ سالماعى زور ساقاسى ەگيپەت قۇراماسىمەن كەزدەسەتىن بولىپتى. ءيا، مىسىرلىقتار وڭاي الىنار قامال ەمەس. ءبىزدىڭ جىگىتتەرگە جاقسى ءبىر تاكتيكالىق ويىن ۇلگىسىن اسقار باۋىرىمىزدىڭ جاساپ شىعاتىنىنا سەندىك. وسىلايشا، كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇيمەن جاتار جايىمىزعا ورالدىق.

سونىمەن كەشكىسىن قازاقستان قۇراماسى ازۋىن ايعا بىلگەن مىسىرلىقتارعا قارسى ويىنعا شىقتى. ەگيپەت كومانداسىنىڭ ورتا جاستارى 25-33 ارالىعى بولسا، ءبىزدىڭ كوماندا  18-19 ارالىعىنداعى ءورىمتال جاستارمەن جاساقتالعان ەدى. جانكەشتى  باستالعان ويىننىڭ الدىڭعى كەزەڭى 8:8 ەسەبىمەن تەڭ اياقتالسا، ەكىنشى كەزەڭدە ءدال سونداي ەسەپپەن شەگىنە جەتتى. كەزدەسۋدىڭ شەشۋشى كەزەڭىندە تاجىربيەسى كوپ ەگيپەت ويىنشىلارى 9:8 ەسەبىمەن جەڭىستى ج ۇلىپ اكەتتى. دەگەنمەن دە كوماندا قۇرامىندا بارىن سالعان 5 بىردەي قازاقتىڭ جالىندى جاس جىگىتتەرىنىڭ ويىن ونەرىنە ابدەن ءتانتى بولدىق.

سونىمەن، سۋ دوبىنان وتكەن جارىس قورتىندىسىندا قازاقستان قۇراماسى كۇمىس مەدالگە يە بولسا، باس جۇلدەنى ەگيپەت، ءۇشىنشى ورىندى ساۋد ارابياسىنىڭ قۇراماسى يەلەندى.  سۋ دوبىنا ەرەكشە توقتالا وتكەنىم، ويتكەنى وزگە سپورت تۇرلەرىنىڭ ىشىندە ءوزىمنىڭ قاراكوزدەرىمىزدىڭ اتويلاپ نامىسقا تىرىسىپ بەلگىلى جەتىستىككە جەتكەن قازاقتارىمنىڭ كوپ بولۋىن جاسىرا المايمىن. سوندىقتان دا جەڭىس بيىگىنە كوتەرىلىپ شىققان بارشا كوماندا قۇرامىندا باستارى قارايىپ قازاق جىگىتتەرىنىڭ تولىپ تۇرۋى مەن ءۇشىن شەكسىز قۋانىش ءارى ماقتانىش ەدى. جالپى، وتانداستارىمىز ايتۋلى الەمدىك دەڭگەيدەگى بايراقتى جارىستا جامان ونەر كورسەتكەن جوق.  مىسالى، سۋ سپورتىنىڭ وزىندە 13 التىن مەدالدى جەڭىپ اپەرگەن جاستارىمىزعا العىسىمىز شەكسىز بولعانى انىق. ول دەگەن ەل سپورتىنداعى ۇلكەن جەتىستىكتىڭ ءبىرى دەپ باعالايمىن. حوش، سونىمەن قاسيەتتى جەرمەن قيماي قوشتاسىپ، تۋعان ەلگە اتانىپ كەتتىك».

ءيا، بۇل سول ساۋد ارابياسىندا وتكەن بۇكىلالەمدىك يسلام ويىندارىنا سۋ دوبىنان اسقار ورازالينوۆ باستاپ بارعان قازاقستان قۇراماسىنىڭ تاريحي جەڭىسى دەپ ايتار ەدىم. ويتكەنى، كوماندا  ساپىندا  5 بىردەي قازاق جىگىتتەرىنىڭ ويناپ قانا قويماي الەمدەگى يران، مىسىر سەكىلدى ۇزدىك قۇرامالارعا قارسى تاماشا ويىن كورسەتكىندىگى ەسىمىزدەن ماڭگى كەتپەس، ءسىرا. باردى باعالاي بىلگەن ورىندى بولار. بۇگىندە سول اسقارداي اسىل ازاماتتى ۇلتتىق قۇراماعا قايتا شاقىرىپ، ءالى دە بولسا تولاعاي تابىستارىن كورەر ەدىك. بىراق ءبىزدىڭ سپورتتىڭ قۇلاعىن ۇستاعاندار ايبىندى، ارداگەر سپورتشىلارعا مۇقتاج ەمەس سەكىلدى. سول جاعى وكىنىشتى. تاجىربيەلى ارداگەر مامانداردى شەتتەتپەي كەرىسىنشە، كەڭەسشى رەتىندە بولسا دا ۇلتتىق قۇرامالارعا  السا، ولاردىڭ ايتارى دا جاستارعا ۇيرەتەرى دە ءالى جەتەرلىك دەپ بىلەمىن. اسقار ورازالينوۆ، سەرگەي كوتەنكو، مەڭدعاليەۆتەر سەكىلدى سۋ دوبىنان «دينامو» قۇرامىندا شوق جۇلدىزداردان جاساقتالعان ايگىلى جاندارمەن يىق تىرەسە ونەر كورسەتكەن تالانتتى تۇلعانىڭ باي ويىن تاجىربيەسىنە سۋ دوبىنان ۇلتتىق قۇراما كوماندا ءالى دە ءزارۋ ەكەنىن ۇمىتىپ كەتپەگەن ءجون شىعار. «ايتا، ايتا التايدى جامال اپام قارتايدى»، دەمەكشى، وسى سپورتتىڭ  جىلىك مايىن شاققان اتى كوپكە تانىمال، ايگىلى سۋ دوبىنىڭ ساڭلاعى اسقار ورازالينوۆ بۇگىندە بياتلون سپورتىنا  اۋىسىپ كەتكەن ەكەن. بۇعان نە سەبەپ بولعانى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى شىعار. ايگىلى مامان قايدا جۇرسە دە جۇرەگى مەن جانى سۋ دوبى سپورتىنىڭ قازىرگى جاعدايىن قاتتى اۋىراتىنىن ايتادى. قازىرگى سۋ دوبىنىڭ توقىراۋدى باسىنان وتكىزىپ وتىرعانى كىمگە دە بولسا وتىرىك ەمەس. قولدان كەلەر شاما جوق. ءيا، قازاقستاندا سۋ دوبى سپورتىن دامىتۋ ءۇشىن، ەۋروپا ەلدەردەگىدەي كەشەندى سپورت بازالار كوپ بولۋى كەرەك. قازىر الماتىداعى ءبىردى-ەكىلى  تالاپقا ساي كەشەندەر عانا بار. ارينە، 2 ملن-نان استام حالقى بار قالاعا بۇل ارينە، تەڭىزگە تامعان تامشىداي ازدىق ەتەرى انىق. بولاشاقتا اسقارداي سۋ دوبىنىڭ سايىپقىران قازاق جاستارىن كورگىمىز كەلسە، الدىمەن پراكتيكا-مەتوديكالىق جاتتىعۋلارىن شىڭدايتىن حالىقارالىق دەڭگەيدەگى كەشەندى سۋ دوبى بازالارىن سالۋىمىز كەرەك. سونىمەن قاتار، قازىر قالالاردا دۇبىرلەتىپ سۋ سۋدوبىنان قازاقستان بىرىنشىلىگىنىڭ كەسكىلەسكەن كەزدەسۋلەرى ءوتىپ جاتقانىن ەستىمەيتىن بولدىق. بۇل سپورتقا ناسيحاتتىڭ جەتسىپەيتىنى وكىنىشتى. بۇقارالىق تۇردە وسى سپورتپەن اينالسۋعا جول اشاتىن ءبىر مەحانيزم ازىرگە تابىلمايتىن تۇر. مەملەكەت تاراپىنان سۋ دوبىنا بولىنەر قارجى دا وڭدىرماي جاتقانى ول ءبىر ماسەلە. وليمپادا، الەم جارىستارىنا قاتىسۋ ءۇشىن ەلدەگى سۋ سپورتى ينفروقۇرىلىمىنا قولداۋ جاساۋدان كەش قالماساق ەكەن. ايتپەسە، سول كەڭەس وداعى كەزىندەگى الماتىلىق  «دينامو» كومانداسىنىڭ تولاعاي تابىسىن ساعىنا ەسكە الۋمەن عانا بىرسىدىرعى قالىپپەن كۇنىمىز ءوتىپ، تاڭىمىز اتىپ وتىرۋى ابدەن مۇمكىن. جارقىن بولاشاققا جاقسى كوزقاراسپەن قاراساق جەمىسىن كورەتىنىمىز ءسوز جوق.

اقىن ورداباي ۇلى،

الماتى