ۇرانىمىز – سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ!

بۇل دۇنيەدە ادام ءومىرىنىڭ ءمانى مەن ءسانى – سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانىپ، اينالاسىنا، ەلگە قىزمەت ەتىپ، جاقسى ءومىر ءسۇرۋ.

قازىرگى ۋاقىتتا بۇكىل دۇنيەجۇزى، سونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ەل دە بۇرىن-سوڭدى بولماعان COVID-19 ىندەتىمەن كۇرەسىپ جاتىر.  COVID-19 ادامزاتقا قايعى-قاسىرەت اكەلىپ، الەمدىك ەكونوميكانى تۇراقسىزداندىرىپ، ميللياردتاعان ادامنىڭ ومىرىنە قاۋىپ ءتوندىرىپ، ءومىر ءسۇرۋ قالپىن وزگەرتۋدە. COVID-19 پاندەمياسى ادامعا دەنساۋلىقتىڭ قادىرىن، اۋرۋدى الدىن الۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن، دەنساۋلىققا دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ بولۋ كەرەكتىگىن كورسەتتى. سوندىقتان دا قازىرگى تاڭدا  COVID-19 پاندەمياسىنىڭ تارالۋىنا بايلانىستى دەنساۋلىققا اسا كوڭىل ءبولىپ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ وتە ماڭىزدى.

ادامنىڭ باستى بايلىعى – دەنساۋلىق. «دەنى ساۋدىڭ — جانى ساۋ» دەپ دانا حالقىمىز بەكەر ايتپاعان. دەنساۋلىق – ادامنىڭ ەڭ قاسيەتتى دە قۇندى، قايتالانباس، جوعالسا قايتىپ ورنىنا قيىندىقپەن كەلەتىن، ورنى تولماس اسىل قازىناسى. سول سەبەپتى دەنساۋلىعىمىز جاقسى بولۋ ءۇشىن سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋدىڭ ماڭىزى زور.

كوروناۆيرۋستىق پاندەميا كەزىندەگى سالاۋاتتى ءومىر سالتى دەگەنىمىز نە؟ بۇل دۇرىس تاماقتانۋ، دەنە شىنىقتىرۋمەن اينالىسۋ، سپورتپەن شۇعىلدانۋ، ۇيقىنى، كۇندەلىكتى رەجيمدى ساقتاۋ، جەكە گيگيەناعا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ، ەموتسياعا بەرىلمەي، جۇيكەنى ساقتاۋ، تەمەكى، الكوگول جانە باسقا دا زياندى ادەتتەن ارىلۋ. ادام وسى ەرەجەلەردى ساقتاسا،  اعزاسى دۇرىس جۇمىس ىستەيتىن بولادى.  سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ اعزانىڭ ينفەكتسيامەن كۇرەسىن ارتتىرادى. سوندىقتان كەز-كەلگەن ادامعا وسى ينفەكتسيانى جەڭۋ ءۇشىن اعزانى جاقسى ۇستاپ، يممۋندىق جۇيەنى نىعايتۋ كەرەك.

يممۋندىق جۇيەنى نىعايتۋدىڭ ادىستەرىنىڭ ءبىرى – دەنە شىنىقتىرۋ، بىراق ونى اعزاعا شامادان تىس سالماق سالماي، بىرتىندەپ جۇرگىزۋ كەرەك. قورعانىس فۋنكتسيالارىن كۇشەيتۋ پروتسەدۋرالارىن جۇيەلەۋ قاجەت.

سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ماسەلە. تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ تىرەگى بولار جاس ۇرپاقتىڭ دەنى ساۋ بولسا عانا بيىك شىڭدارعا شىعىپ، حالقىنا قىزمەت ەتەتىنى ءسوزسىز. كەز كەلگەن ەلدىڭ بولاشاعى حالىقتىڭ دەنساۋلىعىنا بايلانىستى. ال ءبىزدىڭ بولاشاقتاعى باعىتىمىز – سالاۋاتتى ءومىر سالتى.

بۇگىنگى تاڭدا  پارلامەنت سەناتىنىڭ قاراۋىنا مادەنيەت، سپورت جانە دەنە تاربيەسىنە ارنالعان زاڭ جوباسىنىڭ اياسىندا ۇلتتىق سپورت ويىندارىنىڭ كەيبىر تۇرلەرىن ءبىلىم وشاقتارىندا دەنە تاربيە ساباعىنا ەنگىزۋ قاجەتتىگى  قاراستىرىلىپ، ونىڭ  ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ كوزدەلۋدە. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋدا ۇلتتىق سپورت تۇرلەرi مەن حالىق ويىندارى جەتكiنشەك ۇرپاقتى ۇيلەسiمدi تاربيەلەۋدiڭ اجىراماس بولiگi. قازiرگi كەزدە ءبىزدىڭ ەلگە جەتكiنشەك ۇرپاقتى تاربيەلەۋ ءۇشىن حالىق ويىندارى مەن ۇلتتىق سپورت تۇرلەرiنىڭ باي تاجiريبەسiن پايدالانۋ قاجەت. ويىن بالانىڭ بارلىق قابىلەتىنىڭ دامۋىنا، اينالاسىنداعى دۇنيە جايلى تۇسىنىكتەرىنىڭ كەڭەيۋىنە كومەكتەسەدى.

قازىرگى تاڭدا كوگەن تارتىس، الامان بايگە، ات جارىستارى، اسىق ويىندارى مەن باسقا دا كوپتەگەن ۇلتتىق ويىندار بار. اسىرەسە، پاندەميا كەزىندە الەۋمەتتىك جەلىلەردە قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ويىندارىنىڭ ءبىرى لاڭگى ويىنى كەڭ تانىمال بولۋدا.

ۇلتتىق ويىندار كوبىنەسە ءار حالىقتىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايىنا، شارۋاشىلىق مۇمكىنشىلىكتەرىنە بايلانىستى قالىپتاسقان. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ويىندارىنىڭ كوبى تابيعي زاتتارمەن ويناۋعا نەگىزدەلگەن. اسىق ويىنى، لاڭگى بالانىڭ جاستايىنان جۇيكە جۇيەلەرىن شىڭداپ، ولاردى دالدىككە، ۇستامدىلىققا، بايسالدىلىققا، توزىمدىلىككە، تاباندىلىققا تاربيەلەيدى. مۇنداي قاسيەتتەر بولاشاقتا ادامنىڭ ويىندا دا، ومىردە دە كوزدەگەن ماقساتتارىنا جەتۋگە، شىڭدالۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.

بۇگىندە COVID-19 پاندەمياسىنىڭ تارالۋىنا بايلانىستى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ الدىندا تۇرعان مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى – جاس ۇرپاقتىڭ سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ، ولاردى دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا، اينالاداعى ورتانى تازا ۇستاۋعا جانە جاقسى، ساپالى ءبىلىم الىپ، سول ءبىلىمدى بولاشاقتا ومىرىندە پايدالانا بىلۋگە تاربيەلەۋ. وسى ورايدا  ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ ەكونوميكا جانە بيزنەس جوعارى مەكتەبىنىڭ ۇجىمى  جاستاردىڭ دەنساۋلىعى، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ، پاندەميا كەزىندەگى ەرەجەلەر سياقتى ماڭىزدى ماسەلەلەردى الەۋمەتتىك-تاربيە جۇمىستارىندا نازاردان تىس قالدىرمايدى. «ەكونوميكا» ماماندىعىنىڭ 2 كۋرس ستۋدەنتتەرى «ءتانى ساۋدىڭ-جانى ساۋ!»، «لوگيستيكا» ماماندىعىنىڭ 3 كۋرس ستۋدەنتتەرى «سالاۋاتتى ءومىر سالتى – عاسىر ۇرانى!» اتتى  ىس-شارالار وتكىزدى. بۇل شارالاردىڭ ماقساتى – «ءتاننىڭ ساۋلىعى – جاننىڭ ساۋلىعى» دەگەندەي جاستاردى قازىردەن باستاپ دەنساۋلىقتارىنا كوڭىل ءبولىپ، جات قىلىقتاردان اۋلاق بولىپ، سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ۇعىندىرۋ، دەنساۋلىقتىڭ قادىرىن تۇسىنە، ساقتاي بىلۋگە تاربيەلەۋ، اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرماۋدىڭ جولىن ىزدەگەن الدەقايدا تيىمدىرەك ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ، دەنە تاربيەسىنە، سالاۋاتتىلىققا داعدىلاندىرۋ.

ادام باقىتتى بولۋ ءۇشىن وعان دەنساۋلىق كەرەك، ال دەنساۋلىقتىڭ كەپىلى سالاۋاتتىلىق. وتانىمىزدىڭ ەرتەڭى بولاشاق جاستاردىڭ قانداي ازامات بولىپ قالىپتاساتىنىنا  بايلانىستى.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ، ەكونوميكا جانە بيزنەس جوعارى مەكتەبىنىڭ ۇستازى ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور ز.احمەتوۆا، اعا وقىتۋشىسى ءىلياس كۇليەۆ، ماگيسترانتى  س. ماقسۇتوۆا

الماتى