قازاقستان بالمۇزداق ەكسپورتىن ۇلعايتپاق

قازاقستان بالمۇزداق ەكسپورتىن ۇلعايتادى. سالا كوشباسشىسى «شين-لاين» شەتەلدىك نارىقتارعا نەگىزگى جەتكىزۋشى بولىپ قالا بەرەدى. ەلىمىزدە بالمۇزداق نارىعىنىڭ سىيىمدىلىعىن قىسقارتۋ ءۇردىسى بايقالدى. ستاتيستيكا ورگانىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس، ەگەر 2021 جىلى بۇل كورسەتكىش 48 671 توننانى قۇراسا، 2022 جىلى – 45 553 توننا، بۇل رەتتە تەڭگەنىڭ دوللارعا شاققانداعى باعامىنىڭ وزگەرۋى ەسەبىنەن نارىق سىيىمدىلىعى 39 954 ملن تەڭگەدەن 44 522 ملن تەڭگەگە دەيىن ءوستى.

«شين-لاين» كومپانياسى ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى دميتري دوكين نارىق سىيىمدىلىعىنىڭ تومەندەۋ سەبەپتەرى تۋرالى ايتا كەلە، جاعدايعا جەرگىلىكتى نارىقتاعى ءوندىرىس ەرەكشەلىكتەرىمەن بايلانىستى ىشكى جانە سىرتقى فاكتورلار، كوۆيدتىك شەكتەۋلەردىڭ سالدارى جانە گەوساياسي وزگەرىستەردىڭ اسەرىنەن بولعان فاكتورلار اسەر ەتكەنىن ءتۇسىندىرىپ بەردى.

ەگەر نارىقتىڭ سىيىمدىلىعى «ءوندىرىس + يمپورت-ەكسپورت» فورمۋلاسىمەن ەسەپتەلەتىنىن ەسكەرەتىن بولساق، وندا سەبەپتەردى ءوندىرىس پەن يمپورتتىڭ قىسقارۋىنان نەمەسە ەكسپورتتىڭ وسۋىنەن ىزدەۋ كەرەك، دەيدى ساراپشى. ستاتيستيكا دەرەكتەرى بويىنشا قازاقستاندىق كاسىپورىنداردىڭ بالمۇزداق ءوندىرىسى 2021 جىلى 42 324 توننادان 2022 جىلى 41 333 تونناعا دەيىن ازايعان نەمەسە 2،3%-عا قىسقارعان، سول كەزەڭدە يمپورت 9،7 مىڭ توننادان 9،3 مىڭ تونناعا دەيىن تۇسكەن نەمەسە 4،3%-عا قىسقاردى.

2023 جىلدىڭ ءۇش ايىندا يمپورت تاعى 24%-عا ازايدى. سونىمەن قاتار، قازاقستاننان بالمۇزداق ەكسپورتى 2021 جىلى 3،3 مىڭ توننادان 2022 جىلى 5،05 مىڭ تونناعا دەيىن وسكەن جانە 2023 جىلدىڭ ءۇش ايىندا وڭ ديناميكانى كورسەتتى، بۇل 2022 جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا ەلدە بالمۇزداق ەكسپورتى 28% — عا ءوستى دەگەن ءسوز.

«يمپورتتىڭ جەتكىلىكتى جوعارى دەڭگەيدە ساقتالاتىن ۇلەسى كورشىلەس ەلدەردىڭ مۋلتيۇلتتى كومپانيالارىمەن سالىستىرعاندا جەرگىلىكتى ويىنشىلاردىڭ السىزدىگىن، جەرگىلىكتى وندىرۋشىلەردىڭ پورتفەلىندە «اقتاڭداقتار» بار ەكەنىن كورسەتەدى. پرەميۋم ونىمدەردىڭ وزىندە، مىسالى، «شين-لاين» ۇسىناتىن «باحروما» بالمۇزداعىنىڭ قۇرامىنداعى شىعىستىڭ ەڭ ۇزدىك ينگرەديەنتتەرى: كەپتىرىلگەن جەمىستەر، جاڭعاقتار، شىعىس تاتتىلەرى، دامدەۋىشتەر، جەمىس كەسىندىلەرى، جاسىل شاي سىعىندىسى ماتچاسى جانە ارابيكا كوفەسى، ناعىز شوكولادقا ارنالعان كاكاو بۇرشاعى جانە ۆانيل جوق. ءبىزدىڭ «پوليۋستەگى ايۋ» جەلىسىندە ۇسىنىلعان بۋتەربرودتار نەمەسە جابايى جيدەكپەن تولتىرىلعان ەرەكشە ءدامى بار بالمۇزداعىندا ۇسىنىلعانداي مۋلتيپاكتار مەن ميني-فورماتتار، تابيعي فورماتتاعى ونىمدەر جوق. ەرەكشە ماقتانىشىمىز — ءبىزدىڭ «التىن كوللەكتسيا» بالمۇزداق سورتتارى-كامپيت برەندتەرى مەن بالمۇزداقتاردىڭ كروسس-برەندينگى. وتكەن كەزەڭدەردەگى باي داستۇرلەردىڭ، سونداي-اق ۇقىپتى تەكسەرىلگەن جانە مۇقيات ساقتالعان رەتسەپتتەردىڭ ارقاسىندا «شين-لاين» بالمۇزداقتارى بالالار مەن ەرەسەكتەر اراسىندا سۇيىسپەنشىلىككە يە بولدى.

سوعان قاراماستان، ەاەو ەلدەرىنەن كەلگەن جەتكىزىلىمدەردى ەسەپكە الماعاندا، سوڭعى ۋاقىتتا بەلگىلەنگەن يمپورتتىڭ قىسقارۋى جانە جالپى يمپورتتىڭ ۇلەسىنىڭ ازايۋى ءبىزدىڭ وندىرۋشىلەردىڭ ونىمدەرى شەتەلدەن اكەلىنگەن ونىمدەرمەن باسەكەلەسە الاتىنىن كورسەتىپ وتىر. ەكسپورتتىڭ دامۋى ۇلتتىق وندىرۋشىلەرگە ساتىلىم كولەمىن ۇلعايتۋعا، ۇلتتىق نارىقتاعى سۇرانىسقا بايلانىستى تاۋەكەلدەردى تەڭەستىرۋگە جانە سايىپ كەلگەندە ەكسپورتتىڭ وسۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى، بۇل ەكسپورتتاۋشى كومپانيا ستراتەگياسىنىڭ جەتىلگەندىگىن، ونىڭ باسشىلىعىنىڭ قۇزىرەتتىلىگىن كورسەتەدى»، – دەيدى دميتري دوكين.

ەكسپورتقا كەلەتىن بولساق، 2023 جىلدىڭ ءۇش ايىندا 2022 جىلدىڭ ۇقساس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا قىرعىزستانعا (739،1 مىڭ اقش دوللارى سوماسىنا) جانە وزبەكستانعا (399،3 مىڭ اقش دوللارى سوماسىنا) جەتكىزىلىمدەردىڭ ەكى ەسەدەن استام وسكەنىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون. بۇل رەتتە بالمۇزداقتى شەتەلدىك نارىقتارعا جەتكىزۋ بويىنشا بىرىنشىلىكتى «شين-لاين» كومپانياسى ۇستاپ تۇر-ونىڭ وزبەكستان نارىعىنداعى قازاقستاندىق وندىرۋشىلەر اراسىنداعى ەڭ تومەنگى ۇلەسى – 60%، رەسەي نارىعىندا – 82،4%، قىرعىزستان نارىعىندا – 96%، ال تاجىكستاندا، موڭعوليادا جانە بەلارۋستە قازاقستاندىق بالمۇزداق تەك «شين-لاين» برەندىمەن ۇسىنىلعان. بيىل قازاقستاندىق بالمۇزداق ءوندىرۋشى ءوز ونىمدەرىن جەتكىزەتىن ەلدەردىڭ ءتىزىمىن ازەربايجان جانە گرۋزيا مەملەكەتىمەن تولىقتىردى.

وتكەن جىلى «شين-لاين» ىشكى نارىقتاعى پوزيتسياسىن نىعايتتى. 2022 جىلى كومپانيانىڭ قازاقستانداعى ساتىلىمى 2021 جىلعا قاراعاندا 12،5% — عا ءوستى، ال 2023 جىلدىڭ I- توقسانىندا وتكەن جىلدىڭ ءتيىستى كەزەڭىنە قاتىستى ءوسىم 19،6% بولدى.

«ءبىز قازاقستاندىقتار وتاندىق وندىرىستەگى بالمۇزداقتى تاڭدايتىنىن جانە سالانىڭ كوشباسشىسى «شين-لاين» ەل اۋقىمىندا جۇمىس ىستەيتىن ءىرى ءوندىرۋشى رەتىندە كوپ جاعدايدا ءوندىرىستى ۇلعايتۋعا نيەتتى ەكەنىن كورىپ وتىرمىز جانە وسى جازعى ماۋسىمدا قازاقستاندىقتارعا تابيعي شيكىزات نەگىزىندە جانە قۇرامىندا جاساندى بوياعىشتار مەن كونسەرۆانتتار جوق بالمۇزداقتىڭ جاڭا تۇرلەرىن ۇسىنادى، مىسالى: «پوليۋستەگى ايۋ» 100% تابيعي ءپلومبيرى، ءبىرىنشى جانە نەگىزگى ينگرەديەنتى-تابيعي سيىر ءسۇتى، شىعىس ءدامى مەن جەڭىل سەرگىتەتىن، قارقىندى ءدامى بار ۇزدىك – باحروما، س دارۋمەنىنە باي شىرىندارعا نەگىزدەلگەن دجۋسيكا»، – دەدى دميتري دوكين.

سالتانات قاجىكەن،

الماتى