Қазақстан балмұздақ экспортын ұлғайтпақ

Қазақстан балмұздақ экспортын ұлғайтады. Сала көшбасшысы «Шин-Лайн» шетелдік нарықтарға негізгі жеткізуші болып қала береді. Елімізде балмұздақ нарығының сыйымдылығын қысқарту үрдісі байқалды. Статистика органының деректеріне сәйкес, егер 2021 жылы бұл көрсеткіш 48 671 тоннаны құраса, 2022 жылы – 45 553 тонна, бұл ретте теңгенің долларға шаққандағы бағамының өзгеруі есебінен нарық сыйымдылығы 39 954 млн теңгеден 44 522 млн теңгеге дейін өсті.

«Шин-Лайн» компаниясы директорлар кеңесінің төрағасы Дмитрий Докин нарық сыйымдылығының төмендеу себептері туралы айта келе, жағдайға жергілікті нарықтағы өндіріс ерекшеліктерімен байланысты ішкі және сыртқы факторлар, ковидтік шектеулердің салдары және геосаяси өзгерістердің әсерінен болған факторлар әсер еткенін түсіндіріп берді.

Егер нарықтың сыйымдылығы «өндіріс + импорт-экспорт» формуласымен есептелетінін ескеретін болсақ, онда себептерді өндіріс пен импорттың қысқаруынан немесе экспорттың өсуінен іздеу керек, дейді сарапшы. Статистика деректері бойынша қазақстандық кәсіпорындардың балмұздақ өндірісі 2021 жылы 42 324 тоннадан 2022 жылы 41 333 тоннаға дейін азайған немесе 2,3%-ға қысқарған, сол кезеңде импорт 9,7 мың тоннадан 9,3 мың тоннаға дейін түскен немесе 4,3%-ға қысқарды.

2023 жылдың үш айында импорт тағы 24%-ға азайды. Сонымен қатар, Қазақстаннан балмұздақ экспорты 2021 жылы 3,3 мың тоннадан 2022 жылы 5,05 мың тоннаға дейін өскен және 2023 жылдың үш айында оң динамиканы көрсетті, бұл 2022 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда елде балмұздақ экспорты 28% — ға өсті деген сөз.

«Импорттың жеткілікті жоғары деңгейде сақталатын үлесі көршілес елдердің мультиұлтты компанияларымен салыстырғанда жергілікті ойыншылардың әлсіздігін, жергілікті өндірушілердің портфелінде «ақтаңдақтар» бар екенін көрсетеді. Премиум өнімдердің өзінде, мысалы, «Шин-Лайн» ұсынатын «Бахрома» балмұздағының құрамындағы шығыстың ең үздік ингредиенттері: кептірілген жемістер, жаңғақтар, шығыс тәттілері, дәмдеуіштер, жеміс кесінділері, жасыл шай сығындысы матчасы және арабика кофесі, нағыз шоколадқа арналған какао бұршағы және ваниль жоқ. Біздің «Полюстегі аю» желісінде ұсынылған бутербродтар немесе жабайы жидекпен толтырылған ерекше дәмі бар балмұздағында ұсынылғандай мультипактар мен мини-форматтар, табиғи форматтағы өнімдер жоқ. Ерекше мақтанышымыз — біздің «Алтын коллекция» балмұздақ сорттары-кәмпит брендтері мен балмұздақтардың кросс-брендингі. Өткен кезеңдердегі бай дәстүрлердің, сондай-ақ ұқыпты тексерілген және мұқият сақталған рецепттердің арқасында «Шин-Лайн» балмұздақтары балалар мен ересектер арасында сүйіспеншілікке ие болды.

Соған қарамастан, ЕАЭО елдерінен келген жеткізілімдерді есепке алмағанда, соңғы уақытта белгіленген импорттың қысқаруы және жалпы импорттың үлесінің азаюы біздің өндірушілердің өнімдері шетелден әкелінген өнімдермен бәсекелесе алатынын көрсетіп отыр. Экспорттың дамуы ұлттық өндірушілерге сатылым көлемін ұлғайтуға, ұлттық нарықтағы сұранысқа байланысты тәуекелдерді теңестіруге және сайып келгенде экспорттың өсуіне мүмкіндік береді, бұл экспорттаушы компания стратегиясының жетілгендігін, оның басшылығының құзыреттілігін көрсетеді», – дейді Дмитрий Докин.

Экспортқа келетін болсақ, 2023 жылдың үш айында 2022 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда Қырғызстанға (739,1 мың АҚШ доллары сомасына) және Өзбекстанға (399,3 мың АҚШ доллары сомасына) жеткізілімдердің екі еседен астам өскенін ерекше атап өткен жөн. Бұл ретте балмұздақты шетелдік нарықтарға жеткізу бойынша біріншілікті «Шин-Лайн» компаниясы ұстап тұр-оның Өзбекстан нарығындағы қазақстандық өндірушілер арасындағы ең төменгі үлесі – 60%, Ресей нарығында – 82,4%, Қырғызстан нарығында – 96%, ал Тәжікстанда, Моңғолияда және Беларусьте қазақстандық балмұздақ тек «Шин-Лайн» брендімен ұсынылған. Биыл қазақстандық балмұздақ өндіруші өз өнімдерін жеткізетін елдердің тізімін Әзербайжан және Грузия мемлекетімен толықтырды.

Өткен жылы «Шин-Лайн» ішкі нарықтағы позициясын нығайтты. 2022 жылы компанияның Қазақстандағы сатылымы 2021 жылға қарағанда 12,5% — ға өсті, ал 2023 жылдың I- тоқсанында өткен жылдың тиісті кезеңіне қатысты өсім 19,6% болды.

«Біз қазақстандықтар отандық өндірістегі балмұздақты таңдайтынын және саланың көшбасшысы «Шин-Лайн» ел ауқымында жұмыс істейтін ірі өндіруші ретінде көп жағдайда өндірісті ұлғайтуға ниетті екенін көріп отырмыз және осы жазғы маусымда қазақстандықтарға табиғи шикізат негізінде және құрамында жасанды бояғыштар мен консерванттар жоқ балмұздақтың жаңа түрлерін ұсынады, мысалы: «Полюстегі аю» 100% табиғи пломбирі, бірінші және негізгі ингредиенті-табиғи сиыр сүті, шығыс дәмі мен жеңіл сергітетін, қарқынды дәмі бар үздік – Бахрома, С дәруменіне бай шырындарға негізделген Джусика», – деді Дмитрий Докин.

Салтанат ҚАЖЫКЕН,

АЛМАТЫ