SportPress.kz Qazaqstan sport jańalyqtary
Qazaqstan balmuzdaq eksportyn ulǵaıtady. Sala kóshbasshysy «Shın-Laın» sheteldik naryqtarǵa negizgi jetkizýshi bolyp qala beredi. Elimizde balmuzdaq naryǵynyń syıymdylyǵyn qysqartý úrdisi baıqaldy. Statıstıka organynyń derekterine sáıkes, eger 2021 jyly bul kórsetkish 48 671 tonnany qurasa, 2022 jyly – 45 553 tonna, bul rette teńgeniń dollarǵa shaqqandaǵy baǵamynyń ózgerýi esebinen naryq syıymdylyǵy 39 954 mln teńgeden 44 522 mln teńgege deıin ósti.
«Shın-Laın» kompanııasy dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Dmıtrıı Dokın naryq syıymdylyǵynyń tómendeý sebepteri týraly aıta kele, jaǵdaıǵa jergilikti naryqtaǵy óndiris erekshelikterimen baılanysty ishki jáne syrtqy faktorlar, kovıdtik shekteýlerdiń saldary jáne geosaıası ózgeristerdiń áserinen bolǵan faktorlar áser etkenin túsindirip berdi.
Eger naryqtyń syıymdylyǵy «óndiris + ımport-eksport» formýlasymen esepteletinin eskeretin bolsaq, onda sebepterdi óndiris pen ımporttyń qysqarýynan nemese eksporttyń ósýinen izdeý kerek, deıdi sarapshy. Statıstıka derekteri boıynsha qazaqstandyq kásiporyndardyń balmuzdaq óndirisi 2021 jyly 42 324 tonnadan 2022 jyly 41 333 tonnaǵa deıin azaıǵan nemese 2,3%-ǵa qysqarǵan, sol kezeńde ımport 9,7 myń tonnadan 9,3 myń tonnaǵa deıin túsken nemese 4,3%-ǵa qysqardy.
2023 jyldyń úsh aıynda ımport taǵy 24%-ǵa azaıdy. Sonymen qatar, Qazaqstannan balmuzdaq eksporty 2021 jyly 3,3 myń tonnadan 2022 jyly 5,05 myń tonnaǵa deıin ósken jáne 2023 jyldyń úsh aıynda oń dınamıkany kórsetti, bul 2022 jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda elde balmuzdaq eksporty 28% — ǵa ósti degen sóz.
«Importtyń jetkilikti joǵary deńgeıde saqtalatyn úlesi kórshiles elderdiń mýltıultty kompanııalarymen salystyrǵanda jergilikti oıynshylardyń álsizdigin, jergilikti óndirýshilerdiń portfelinde «aqtańdaqtar» bar ekenin kórsetedi. Premıým ónimderdiń ózinde, mysaly, «Shın-Laın» usynatyn «Bahroma» balmuzdaǵynyń quramyndaǵy shyǵystyń eń úzdik ıngredıentteri: keptirilgen jemister, jańǵaqtar, shyǵys táttileri, dámdeýishter, jemis kesindileri, jasyl shaı syǵyndysy matchasy jáne arabıka kofesi, naǵyz shokoladqa arnalǵan kakao burshaǵy jáne vanıl joq. Bizdiń «Polıýstegi aıý» jelisinde usynylǵan býterbrodtar nemese jabaıy jıdekpen toltyrylǵan erekshe dámi bar balmuzdaǵynda usynylǵandaı mýltıpaktar men mını-formattar, tabıǵı formattaǵy ónimder joq. Erekshe maqtanyshymyz — bizdiń «Altyn kollekııa» balmuzdaq sorttary-kámpıt brendteri men balmuzdaqtardyń kross-brendıngi. О́tken kezeńderdegi baı dástúrlerdiń, sondaı-aq uqypty tekserilgen jáne muqııat saqtalǵan reeptterdiń arqasynda «Shın-Laın» balmuzdaqtary balalar men eresekter arasynda súıispenshilikke ıe boldy.
Soǵan qaramastan, EAEO elderinen kelgen jetkizilimderdi esepke almaǵanda, sońǵy ýaqytta belgilengen ımporttyń qysqarýy jáne jalpy ımporttyń úlesiniń azaıýy bizdiń óndirýshilerdiń ónimderi shetelden ákelingen ónimdermen básekelese alatynyn kórsetip otyr. Eksporttyń damýy ulttyq óndirýshilerge satylym kólemin ulǵaıtýǵa, ulttyq naryqtaǵy suranysqa baılanysty táýekelderdi teńestirýge jáne saıyp kelgende eksporttyń ósýine múmkindik beredi, bul eksporttaýshy kompanııa strategııasynyń jetilgendigin, onyń basshylyǵynyń quzyrettiligin kórsetedi», – deıdi Dmıtrıı Dokın.
Eksportqa keletin bolsaq, 2023 jyldyń úsh aıynda 2022 jyldyń uqsas kezeńimen salystyrǵanda Qyrǵyzstanǵa (739,1 myń AQSh dollary somasyna) jáne О́zbekstanǵa (399,3 myń AQSh dollary somasyna) jetkizilimderdiń eki eseden astam óskenin erekshe atap ótken jón. Bul rette balmuzdaqty sheteldik naryqtarǵa jetkizý boıynsha birinshilikti «Shın-Laın» kompanııasy ustap tur-onyń О́zbekstan naryǵyndaǵy qazaqstandyq óndirýshiler arasyndaǵy eń tómengi úlesi – 60%, Reseı naryǵynda – 82,4%, Qyrǵyzstan naryǵynda – 96%, al Tájikstanda, Mońǵolııada jáne Belarýste qazaqstandyq balmuzdaq tek «Shın-Laın» brendimen usynylǵan. Bıyl qazaqstandyq balmuzdaq óndirýshi óz ónimderin jetkizetin elderdiń tizimin Ázerbaıjan jáne Grýzııa memleketimen tolyqtyrdy.
О́tken jyly «Shın-Laın» ishki naryqtaǵy pozıııasyn nyǵaıtty. 2022 jyly kompanııanyń Qazaqstandaǵy satylymy 2021 jylǵa qaraǵanda 12,5% — ǵa ósti, al 2023 jyldyń I- toqsanynda ótken jyldyń tıisti kezeńine qatysty ósim 19,6% boldy.
«Biz qazaqstandyqtar otandyq óndiristegi balmuzdaqty tańdaıtynyn jáne salanyń kóshbasshysy «Shın-Laın» el aýqymynda jumys isteıtin iri óndirýshi retinde kóp jaǵdaıda óndiristi ulǵaıtýǵa nıetti ekenin kórip otyrmyz jáne osy jazǵy maýsymda qazaqstandyqtarǵa tabıǵı shıkizat negizinde jáne quramynda jasandy boıaǵyshtar men konservanttar joq balmuzdaqtyń jańa túrlerin usynady, mysaly: «Polıýstegi aıý» 100% tabıǵı plombıri, birinshi jáne negizgi ıngredıenti-tabıǵı sıyr súti, shyǵys dámi men jeńil sergitetin, qarqyndy dámi bar úzdik – Bahroma, S dárýmenine baı shyryndarǵa negizdelgen Djýsıka», – dedi Dmıtrıı Dokın.
Saltanat QAJYKEN,
ALMATY
