بار قازاقتىڭ جەڭىسى!

«ەرىم!» دەيتىن ەلىم بار ەكەن! ون توعىزداعى ريزابەك سونى تۇسىنگەن شىعار. تۇسىنبەۋى، سەزىنبەۋى مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى، باسقا جەردى ايتپاعاندا، استانا اۋەجايىنداعى تىلەۋلەستەردىڭ پاتشا كوڭىلى ءبىزدىڭ ءوزىمىزدى تولقىتىپ جىبەردى. قۇددى، ءوز بالاسى، ءوز باۋىرى دۇنيە چەمپيونى بولعانداي اقجارما پەيىل، ايتىپ بولماس شاتتىق سەزىم وسىنداعى ءار قازاقتىڭ جانارىنان جۇلدىزداي جارقىراپ تۇردى.

جۇلدىزدى جىگىتتىڭ توبەسى كورىنگەن ساتتە جايشىلىقتاعى سابىرلى، قاراپايىم باۋىرلار دۋ ەتە قالدى. ءبىر شەتتەن توپ جىگىت اسەم ءاندى شارىقتاتىپ، قالىقتاتىپ جىبەردى. ءبىر قاپتالدان «قىزىلتۋ! قىزىلتۋ!» دەگەن سونداي ءبىر جىگەرلى ۇندەر تۇلا بويىمىزدى شىمىرلاتىپ بارادى. ءيا، ريزابەك تۋعان اۋداننىڭ اتى قىزىلتۋ ەكەن. بۇرىن كوكشەتاۋعا قاراعان، قازىر سولتۇستىك قازاقستاننىڭ دارگەيىندە. سول قيىرداعى اۋداننان قۋانىشتارى قوينىنا سىيماي ۇلكەن-كىشىسى ارالاس ءبىر قاۋىم ەل كەلىپتى. باياعى اتاقتى بالۋان، ازاماتتىڭ ارداعى احمەتجان قازىمبەتوۆتىڭ جەرلەستەرى. باياعىدا جۋان جىلىك امانگەلدى مۇسابەكوۆ كاۆكازداعى ءبىر باسەكەدە ۇستاسقاندارىن وڭدى-سولدى شاشىپ تاستايدى. سوندا ارقالانىپ، رۋحتانىپ كەتكەن احمەتجان اعا ءزاۋلىم سپورت سارايىنىڭ ءدال ورتاسىنا جۇگىرىپ شىعىپ: «كوردىڭدەر عوي، قازاقتار وسىلاي كۇرەسەدى! ۇمىتپاڭدار، قازاقتار وسىلاي كۇرەسەدى!» دەپ ءدۇيىم جۇرتتىڭ الدىندا ساڭق ەتە قالادى. سوۆەت وكىمەتىنىڭ اق دەگەنى العىس، قارا دەگەنى قارعىس زاماندا بۇلاي دەۋ احاڭ سىندى ارىستىڭ عانا قولىنان كەلسە كەرەك. سوۆەتتىڭ شەڭگەلى القىمنان، قوس بۇيىردەن قىسقان تار كەزەڭنىڭ وزىندە اتويلاپ احمەتجان اعا شىققان قىزىلتۋدان ەندى،مىنە، دۇركىرەتىپ ريزابەك شىقتى.

19-داعى بوزبالا. ەڭكەيتىپ ماڭدايىنان ءسۇيدىم. اۋىل ءيىسى اڭقىپ تۇر. ەرىكسىز جانارىم جاساۋراي بەردى. اسپاننان شۇعا جاۋعان بۇل ءساتتى مەنىڭ اسىل ۇستازىم سەيداعاڭ، سەيداحمەت بەردىقۇل ءومىر بويى اڭساپ ءوتتى. بۇل ءساتتى اسىل اعاتايىم، داڭقتى تۇيە بالۋان ابىلسەيىت ايحانوۆ كورمەي كەتتى. بۇل جەڭىس جان دۇنيەسىنە عاجاپ سابىر تۇنعان، اسىلدىڭ تۇياعى جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆتىڭ اڭسارلى ارمانى ەدى. ال كەشە «ريزابەككە ەل ريزا» دەگەن داۋلەت تۇرلىقانوۆ جانارىنان ىتقىپ كەتكەن ىستىق جاسىن جاسىرا المادى. قىسقاسى، ەركىن كۇرەس قازاق ەلىنە 1950 جىلداردىڭ ورتاسىندا جەتسە، جەتپىس جىلداي ۋاقىت ريزابەكتەي ءبىر الەم چەمپيونىن اڭساۋمەن بولدىق.

اللاعا شۇكىر! مۇنى دا كوردىك. ماسكەۋ وليمپياداسىندا چەمپيون اتانعان مەزەت جاقسىلىق اعام: «بۇل كوشتى مەنەن گورى ەڭسەلى قازاق باستاسا جاراسار ەدى» دەپ، جان سىرىن اقتارىپ سالسا، ەندى مىنە، ەركىن كۇرەستەگى الەم چەمپيوندارىنىڭ كوشىن ەڭسەگەي بويلى ريزابەك ايتمۇحان بالامىز باستاپ وتىر!

قانقۇيلى سوۆەت وكىمەتى رۋحىن جانشي الماعان قىزىلتۋ جۇرتىنىڭ بۇگىنگى شات كوڭىلى، « ۇلىم!» دەگەن ىپ-ىستىق سەزىمى جانىمىزدى تەربەپ جىبەردى. ريزابەك ءۇشىن جەر تۇبىنەن شاۋىپ جەتكەن ۇركەردەي اعايىن ۇلدارىن اسپانعا قاقپاقىلداي جونەلگەندە استانا اۋەجايى ءبىر ءسات دەمىن ىشىنە تارتىپ، تىنا قالعانداي اسەرگە بولەندىك.

ءيا، ەلىم بار ەكەن!!!

قىدىربەك رىسبەك، سپورت تاريحشىسى

استانا

ريزابەكتىڭ اكەسى قانات (وڭ جاقتا) جانە بەلگىلى باپكەر اسقار ابدىراشپەن بىرگە

قىزىلتۋلىق تىلەۋلەستەر