Bar qazaqtyń jeńisi!

«Erim!» deıtin elim bar eken! On toǵyzdaǵy Rızabek sony túsingen shyǵar. Túsinbeýi, sezinbeýi múmkin emes. О́ıtkeni, basqa jerdi aıtpaǵanda, Astana áýejaıyndaǵy tileýlesterdiń patsha kóńili bizdiń ózimizdi tolqytyp jiberdi. Quddy, óz balasy, óz baýyry dúnıe chempıony bolǵandaı aqjarma peıil, aıtyp bolmas shattyq sezim osyndaǵy ár qazaqtyń janarynan juldyzdaı jarqyrap turdy.

Juldyzdy jigittiń tóbesi kóringen sátte jaıshylyqtaǵy sabyrly, qarapaıym baýyrlar dý ete qaldy. Bir shetten top jigit ásem ándi sharyqtatyp, qalyqtatyp jiberdi. Bir qaptaldan «Qyzyltý! Qyzyltý!» degen sondaı bir jigerli únder tula boıymyzdy shymyrlatyp barady. Iá, Rızabek týǵan aýdannyń aty Qyzyltý eken. Buryn Kókshetaýǵa qaraǵan, qazir Soltústik Qazaqstannyń dárgeıinde. Sol qıyrdaǵy aýdannan qýanyshtary qoınyna syımaı úlken-kishisi aralas bir qaýym el kelipti. Baıaǵy ataqty balýan, azamattyń ardaǵy Ahmetjan Qazymbetovtiń jerlesteri. Baıaǵyda jýan jilik Amangeldi Musabekov Kavkazdaǵy bir básekede ustasqandaryn ońdy-soldy shashyp tastaıdy. Sonda arqalanyp, rýhtanyp ketken Ahmetjan aǵa záýlim sport saraıynyń dál ortasyna júgirip shyǵyp: «Kórdińder ǵoı, qazaqtar osylaı kúresedi! Umytpańdar, qazaqtar osylaı kúresedi!» dep dúıim jurttyń aldynda sańq ete qalady. Sovet ókimetiniń aq degeni alǵys, qara degeni qarǵys zamanda bulaı deý Ahań syndy arystyń ǵana qolynan kelse kerek. Sovettiń sheńgeli alqymnan, qos búıirden qysqan tar kezeńniń ózinde atoılap Ahmetjan aǵa shyqqan Qyzyltýdan endi,mine, dúrkiretip Rızabek shyqty.

19-daǵy bozbala. Eńkeıtip mańdaıynan súıdim. Aýyl ıisi ańqyp tur. Eriksiz janarym jasaýraı berdi. Aspannan shuǵa jaýǵan bul sátti meniń asyl ustazym Seıdaǵań, Seıdahmet Berdiqul ómir boıy ańsap ótti. Bul sátti asyl aǵataıym, dańqty túıe balýan Ábilseıit Aıhanov kórmeı ketti. Bul jeńis jan dúnıesine ǵajap sabyr tunǵan, asyldyń tuıaǵy Jaqsylyq Úshkempirovtiń ańsarly armany edi. Al keshe «Rızabekke el rıza» degen Dáýlet Turlyqanov janarynan ytqyp ketken ystyq jasyn jasyra almady. Qysqasy, erkin kúres Qazaq eline 1950 jyldardyń ortasynda jetse, jetpis jyldaı ýaqyt Rızabekteı bir álem chempıonyn ańsaýmen boldyq.

Allaǵa shúkir! Muny da kórdik. Máskeý olımpıadasynda chempıon atanǵan mezet Jaqsylyq aǵam: «Bul kóshti menen góri eńseli qazaq bastasa jarasar edi» dep, jan syryn aqtaryp salsa, endi mine, erkin kúrestegi álem chempıondarynyń kóshin eńsegeı boıly Rızabek Aıtmuhan balamyz bastap otyr!

Qanquıly sovet ókimeti rýhyn janshı almaǵan Qyzyltý jurtynyń búgingi shat kóńili, «Ulym!» degen yp-ystyq sezimi janymyzdy terbep jiberdi. Rızabek úshin jer túbinen shaýyp jetken úrkerdeı aǵaıyn uldaryn aspanǵa qaqpaqyldaı jónelgende Astana áýejaıy bir sát demin ishine tartyp, tyna qalǵandaı áserge bólendik.

Iá, elim bar eken!!!

Qydyrbek RYSBEK, sport tarıhshysy

ASTANA

Rızabektiń ákesi Qanat (oń jaqta) jáne belgili bapker Asqar Ábdirashpen birge

Qyzyltýlyq tileýlester