ماڭدايىمىزعا سىيماي كەتكەن تاۋ تۇلعا

بۇگىن قازاق حالقىنىڭ دارا تۇلعاسى، ەلدەگى تاەكۆوندو سپورتىنىڭ نەگىزىن قالاعان، حالىقارالىق دەڭگەيدەگى تاەكۆوندو شەبەرى، سپورتتىڭ وسى تۇرىنەن 7-دان قارا بەلبەۋ يەگەرى مۇستافا وزتۇرىك كوزى ءتىرى بولعاندا 70 جاسقا تولار ەدى. ايگىلى الەم تانىعان تاەكۆوندو شەبەرى ەلىم دەپ سوناۋ 1992 جىلى تۋعان جەرىنە تابانى ءتيىپ، ساعىنىشىن باسا الماي كەلگەنى ءالى ەسىمىزدە.

انادان ارتىق تۋعان قازاقتىڭ مۇستافاسى بۇعان دەيىن الەم ارەنالارىندا ونەر كورسەتىپ، ءتىپتى اتى ايگىلى بريۋس ليمەن كينوعا ءتۇسىپ، جاقىن دوستىق قاتىناستا بولعان. ءيا، اللانىڭ ىسىنە ەش شارا جوق، سول جىلدارى مۇستافا وزتۇرىك باقيلىق ساپارعا اتتانىپ كەتە باردى. اتاقتى وعلانىمىز ەلگە كەلگەندە «قازاعىم، ەلىم، جەرىم» دەپ كەلىپ تەبىرەنە سۇحبات بەرگەنىن مۇراعاتتاردا ساقتالعان فيلمدەردەن كورىپ ساعىنا ەسكە الامىز.

جارىقتىق ەلگە كەلگەندە قانشاما شاكىرتتەردى وسى تاەكۆوندو سپورتىنا ۇيرەتىپ، ءتالىم-تاربيە بەرىپ كەتتى دەسەڭىزشى. قانشاما قازاق جاستارى مۇستافا سەكىلدى شىعىس جەكپە-جەگىنىڭ شەبەرى بولۋدى ارمانداپ ايتۋلى سپورت تۇرىنە كەلگەنىن ايتپاسقا بولماس. قامشىنىڭ سابىنداي قىسقا عۇمىرىندا مۇستافا وزتۇرىك قازاق جەرىندە كوپتەگەن دارىندا جاستارعا بىلگەنىن ۇيرەتىپ، ارمان ماقساتتارىنىڭ ورىندالۋىنا سەبەپشى بولدى. سونداي ءبىر مۇستافانىڭ تالانتتى ءتول شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرى، بۇل كۇندە ۇلى ۇستازىنىڭ اتىندا رەسپۋبليكالىق جارىس ۇيىمداستىرىپ، 200 تارتا ءجاسوسپىرمدى تەگىن جاتتىقتىرىپ جۇرگەن تاەكۆوندو شەبەرى، حالىقارالىق تاەكۆوندو وداعىنىڭ توراعاسى، بايدىلداقاجى تاەكۆوندو سپورت مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى، قارا بەلبەۋ 5-دان يەگەرى، جەلتوقسان قاندى كوتەرىلىسىنىڭ اقتالعان ارداگەرى ءبايدىلدا باقبەرگەن ۇلى جۇمابەك ايىرىقشا ايتامىز.

ءبايدىلدا قاجى بۇگىن ءوزىنىڭ ۇلى ۇستازى مۇستافا وزتۇرىكتىڭ 70 جاسقا تولۋىنا وراي، ءدۇبىرلى جارىستى ۇيىمداستىرعان ەكەن. جارىس ءوتىپ جاتقان ساتتە مۇستافا وزتۇرىكتىڭ ءتول شاكىرتى ءبايدىلدا جۇمابەكتى سوزگە تارتىپ، ۇستازى تۋرالى وي-پىكىرىن سۇراعان ەدىم. ەندەشە، شاكىرتىنىڭ سۇراعىما بەرگەن جاۋابىنا قۇلاق تۇرسەك:

-مۇستافا وزتۇرىك ءسىزدىڭ ومىرىڭىزدەن ەرەكشە ورىن العان جان ەكەن. ءسىز ءۇشىن مۇستافانىڭ سپورتتاعى جولىڭىزعا تيگىزگەن اسەرى بولدى ما؟

— ارينە، ول كىسىنىڭ ارقاسىندا مەن وسى ءبىر شىعىس جەكە-جەگەنىڭ جانىمداي جاقسى كورىپ، بار عۇمىرىمدى ارنfپ كەلەمىن. ءۇش نارسەنىڭ رازىلىعى اللا(ت) رازىلىعى دەگەن. ءبىرىنشى، اتا‐اناسىنىڭ، ەكىنشى ۇستازىنىڭ، ءۇشىنشى ايەل كۇيەۋىنىڭ رازىلىعى العان دەگەن. ءار شاكىرت ۇستازىن دارىپتەۋ، «ۇستازى جاقسىنىڭ ۇستانىمى» جاقسى دەگەن. ءبىرىنشى، اللا، ەكىنشى، مۇستافا وزتۇرىك ۇستاز قازاق ەلىنە تاەكۆوندو سپورتىن الىپ كەلگەن تۇلعا بولىپ قالا بەرمەك. سونىمەن قاتار مۇستافا وزتۇرىك قازاقستاندا بارلىق تاەكۆوندو سپورتىنىڭ باپكەرلەرىنە جۇمىس تاۋىپ بەرگەن بىردەن ءبىر بىرەگەي ادام. ءيا، قازاقتىڭ ماڭدايىنا سىيماي كەتتى عوي. ونداي دارا تۋعان تۇلعانى ۇمىتۋ مۇمكىن ەمەس. قايتقان ادامدار قۇرانعا مۇقتاج. ەسكە الۋ بولاشاق جاستارعا ايتىپ وتىرۋىمىز پارىز دەپ ويلايمىن.

-باكە، قۇيرىقتى جۇلدىزداي اعىپ وتكەن ومىرىندە ارتىنا وشپەس ءىز قالدىرعان سپورت جۇلدىزدارى قازاق دالاسىندا جەتىپ ارتىلادى.سونىڭ ءىرىسى دە ءبىرىسى دە مۇستافا وزتۇرىك ەدى. ايگىلى سپورتشى قازا تاپقاندا كوپتەگەن سىبىس اڭگىمەلەر ەل ىشىندە جەلدەي گۋلەپ ءجۇردى.ءسىزدىڭ ويىڭىزشا جۇمباق ءولىمىنىڭ سەبەبى نەدە بولدى؟

-ول كىسى قايتىس بولعاندا ۋلانعان دەگەن شەشىم شىعار دەگەن ءسوز بار. مەديتسينالىق ساراپتامادا سولاي ايتىلعان. ال، ادام ەمەس ءتىپتى، قىبىرلاعان جاندىككە دەيىن قاستىق جاسامايتىن ۇستازىمىزدىڭ كىمگە كەسىرى تيگەنىن تۇسىنسەك بۇيىرماسىن. ول كىسىنىڭ جۇرەگى تەك قازاعىم دەپ قانا سوعاتىن-دى. سول جۇمباق ءولىم جۇمباق كۇيىندە قالا بەردى عوي. اللانىڭ ىسىنە ءبىزدىڭ دە شارامىز جوق. امال نەشىك. تەك مىنە، وسىنداي ىزگىلىكتى سپورتتىق شارالارمەن ەسىمىن ەسكە الىپ ۇمىتپاي، جاسۇرپاققا ءتۇسىندىرىپ جەتكىزۋ ءبىزدىڭ مىندەتىمىز دەپ ويلايمىن.

— قىسقا دا نۇسقا جاۋابىڭىزعا راحمەت! ارتىنان سىزدەي ىزدەۋشىسى بار دا باتىر باۋىرىمىز ەشقاشان ولمەيدى.

حوش، سونىمەن جارىسقا ورالساق. ەلىمىزدىڭ ءار ايماعىنان كەلگەن جاسوسپىرىمدەر تاتامي تورىندە جەڭىس ءۇشىن جان اياماي ونەر كورسەتتى.

ءتۋرنيردىڭ سالتاناتتى اشىلۋىندا رەسپۋبليكالىق «جەلتوقسان اقيقاتى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى بولات توقتاباي ۇلى قۇرىمباەۆ، دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قوناەۆ اتىنداعى حالىقارالىق قوردىڭ قامقورشىلىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى بەك سمايل ۇلى سرايلوۆ پەن كوپتەگەن قۇرمەتتى قوناقتار كەلىپ قاتىسىپ، جاسوسپىرىمدەرگە اق باتالارىن بەرىپ، جەڭىس تىلەدى.

سونىمەن بىرگە ورتالىق مەشىتتەن ارنايى ات تەرلەتىپ كەلگەن نايب يمام ەرسىن سۇلتانشاريپ ۇلى جادىراەۆ ورتاعا شىعىپ، مۇستافا وزتۇرىكتىڭ رۋحىنا قۇران باعىشتادى. نەگىزى جاس ۇرپاققا مۇستافا وزتۇرىكتىڭ كىم بولعانى تۋرالى تولىق اقپاراتتاردى كەڭىنەن ناسيحاتتاۋدىڭ ماڭىزى زور دەپ بىلەمىز. ويتكەنى، وسكەلەڭ ۇرپاق ءايمۇيىزدى ارداقتى ەل اعالارىنىڭ ءومىرتاريحىن تەرەڭ ءبىلىپ وسۋگە مىندەتتى.

جاس بۋىندى تۇلعالار ارقىلى تاربيەلەي بىلسەك بولاشاعىمىز جارقىن بولارى ءسوزسىز. وسى ورايدا بۇگىنگى وتكەن تارتىسى تۋرنيردەن قاتىسۋشى ءجاسوسپىرم تاەكۆوندو شەبەرلەرى ۇلكەن ماعلۇمات الىپ، ەرەكشە اسەردە بولدى.

 

اقىن ورداباي ۇلى،

الماتى