قازاق بولعانىم ءۇشىن وليمپياداعا اپارمادى – اقجۇرەك تاڭاتاروۆ

ەركىن كۇرەستەن وليمپيادانىڭ قولا جۇلدەگەرى، الەم چەمپيوناتىنىڭ قولا مەداليسى، ازيا چەمپيونى اقجۇرەك تاڭاتاروۆ «بەرەن Live» Youtube ارناسىنا سۇحبات بەرىپ، ءوزى جارىستارعا قاتىسقان كەزدەگى ەلىمىزدىڭ سپورت سالاسىنداعى بىلىقتاردى جايىپ سالدى.

سۇحباتتا ول ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت رەسەيدەن كەلگەن لەگيونەر ۇلتى ساحا لەونيد سپيريدونوۆتىڭ كەسىرىنەن حالىقارالىق جارىستار مەن تۋرنيرلەرگە، ازيا، الەم چەمپيوناتتارىنا بارا الماي قالعانىن، قۇرامانىڭ باس جاتتىقتىرۋشىسى بولعان اناتولي بەلوگلازوۆتىڭ قازاق بالۋاندارىنا قىرىن قاراعانىن ايتىپ بەردى. سونىمەن بىرگە ول جاتتىقتىرۋشىلار مەن كۇرەس فەدەراتسياسى باسشىلارىنىڭ قىزىل اقشاعا قىزىعىپ، كومانداعا قازاق بالۋاندارىنىڭ ورنىنا لەگيونەرلەردى كوپتەپ تارتىپ، سولاردىڭ شاشباۋىن كوتەرگەنىن، ەركىن كۇرەستە ۇلتتىق قۇرامانىڭ 90 پايىزى كەلىمسەكتەردەن قۇرالعانىن ايتتى.

«مەنى ءبىر اشىندىراتىنى، قازاقپىز دەگەن كوكەلەرىڭنىڭ ءوزى ياكۋت ءۇشىن سويلەدى عوي (ۇلتى ساحا لەونيد سپيريدونوۆتى ايتتى، –  رەد.). قازاقتا «اعاسى باردىڭ جاعاسى بار»، دەگەن ءسوز بار ەمەس پە؟! سول جاعاڭ باسقا بىرەۋدىڭ جاعاسى بولىپ ءجۇردى. ءسويتىپ، 2008-دە سپورتتى قويىپ، تاستاپ كەتكەنمىن. مەنى دوكەيدىڭ بالاسى جەدى. لەونيد سپيريدونوۆتى ايتىپ وتىرمىن. ونىڭ وگەي اكەسى رەسەيدە الماس زاۋىتىنىڭ باستىعى بولعان ەكەن. وتە باي ادام دەپ ەستىگەنمىن. سول سەبەپتەن ءبىزدىڭ جاتتىقتىرۋشىلار ونىڭ شاشباۋىن كوتەرىپ، بۇكىل جارىستارعا اكەتىپ وتىراتىن. مىنە، سوعان، سونى جارىستارعا اپارىپ جۇرگەن جاتتىقتىرۋشىلارعا ءسوزى وتەتىن قازاق بالاسى بولمادى عوي.  ول ۇيدە وتىرىپ، ويىنا كەلگەنىن ىستەيتىن. ازياعا، الەم چەمپيوناتىنا بارا جاتساڭ قازاقستانعا حابارلاسادى دا مەن بارامىن دەي سالادى. قازاقستان چەمپيوناتىنا قاتىسپايدى، قازاقستانعا كەلمەيدى دە. ءبىزدىڭ ادامدار سونىڭ اينالىسىندا ءجۇرىپ اقشا جاساپ الدى. سونىڭ وگەي اكەسىنىڭ اتىن پايدالانىپ، بيزنەسكە اينالدىرىپ الدى. ال ەگەر ونى ءوزىمىزدىڭ قاراكوز بالۋانىمەن كۇرەستىرسەڭىز سول جەردە ەلىمىزدىڭ ءانۇرانى مەن كوك بايراعىن ءۇشىن جان الىسىپ، جان بەرىسىپ كۇرەسەدى. قازاق بالۋانى جەڭىلسە دە جان اياماي بەلدەسۋگە شىعاتىن ەدى. ال سپيريدونوۆتا ونداي بولعان جوق. ول قازاقستان قۇراماسىن الاقانىندا ۇستاپ، جارىستارعا ەرمەك ءۇشىن باراتىن. سونىڭ كەسىرىنەن مەن تالاي دۇرمەكتى دودالارعا بارا الماي، تالاي رەت ساعىم سىنىپ، تالاي رەت كۇرەستەن كەتەتىن بولعانمىن»، –  دەدى ول.

ودان ءارى ول تايمۋراز تيگيەۆكە قاتىستى اڭگىمە قوزعاپ، ونىڭ تالاي رەت بەلدەسۋلەرىن قارسىلاسىنا ساتىپ جىبەرگەنىن جەتكىزدى.

«كەزىندە تيگيەۆكە قاتىستى داۋ-داماي شىققان. ونى بىرەۋلەر بىلەدى، بىرەۋلەر بىلمەيدى. ول فينالداعى بەلدەسۋىن ساتىپ جىبەرگەن دەگەن اڭگىمە بولعان. تيگيەۆ تە قازاقستاننىڭ ازاماتى ەمەس قوي. بەلدەسۋىن ساتادى دا جۇرە بەرەدى. وعان اقشا بولسا بولدى. وعان ءبىزدىڭ تۋىمىزدىڭ، ءانۇرانىمىزدىڭ كەلىپ-كەتەر ەشتەڭەسى جوق. ولار تۋىمىز جەردە جاتسا باسىپ كەتەتىنىنە كۇمانىم جوق. ال قازاق بولسا سونى كوتەرىپ، ءىلىپ قويادى عوي»، –  دەپ ايتتى اقجۇرەك.

سونىمەن بىرگە تاڭاتاروۆ جاتتىقتىرۋشىلاردىڭ لەگيونەرلەر ءۇشىن باسقا دا سالماقتاردا قازاق بالۋاندارىنا جارىستارعا قاتىسۋعا ەش مۇمكىندىك بەرمەگەنىن ايتتى.

«ءسابيت كەڭدىباەۆ، ماديار قۇرامىسوۆ، بەرىك دەڭگەلباەۆ اعامىز بار. ولاردى جاقسى بىلەتىن شىعارسىزدار. مىنە، سپيريدونوۆ 2004 – 2012 جىلدارعا دەيىن وسى 66 كيلو سالماقتاعى اعالارىمىزدىڭ جولىنا بوگەت بولدى. ودان كەيىن 74 كيلودا شاپيەۆ جاس بالۋاندارعا مۇمكىندىك بەرمەدى. 86 كيلو سالماقتا ەرمەك بايدۋاشەۆتى تۇرتپەكتەي بەردى. ونىڭ ورنىنا سەمەن سەمەنوۆتى، ازناۋر ادجيەۆتى شىعارىپ وتىردى. ۇشەۋى ءبىر جارىسقا بارسا ەرمەكتىڭ جاسى ەكەۋىنەن كىشى بولسا دا ونى «جاسىن ۇلكەن»، «شالسىڭ»، «كۇرەسە المايسىڭ» دەپ قاتىستىرمايدى. 96 كيلودا نۇرجان كاتاەۆتى الساق، ونىڭ ورنىنا دا جارىسقا تيگيەۆتى الىپ بارادى. تيگيەۆتىڭ جاسى كەلسە دە ونىڭ وليمپيادادان جۇلدە الا المايتىنىن بىلسە دە سونى اپارادى. 2008 جىلى 86 كيلودا گەننادي لاليەۆتى اپارىپ ءجۇردى. سول كەزدە ونىڭ سالماعى 90 كگ بولاتىن. ول ۇيىندە جاتقان كەزدە كىلەمگە شىعارىپ، ەرمەكپەن دە نۇرجانمەن دە كۇرەستىرىپ، جەڭىستى اپەرىپ، وليمپياداعا الىپ كەتكەن. لاليەۆتى ءبىرىنشى اينالىمنان كەيىن كۇرەسە المايتىنىن ءبىلىپ، سوعان فەدەراتسياداعى ادامدار مەن جاتتىقتىرۋشىلاردىڭ كوزدەرى جەتىپ تۇرسا دا جوعارى جاقتاعىلار ونىڭ مەدالدى جەڭىپ الۋى مۇمكىن دەپ ويلاپ، وليمپياداعا اپارعان. قاراڭىز: سولاي ويلاعانى ءۇشىن وليمپياداعا اپارعان بولىپ تۇر. سول كەزدە وليمپياداعا قازاقتىڭ جاس بالۋانىن جىبەرگەندە ءبىرىنشى اينالىمدا جەڭىلسە دە كەلەسى دوداعا دايىن بولاتىن ەدى عوي. ءبارىن تاستاپ، جاسى 40-قا كەلگەن ادامدى وليمپياداعا الىپ كەتتى. 96 كگ، 130 كگ-دە سولاي بولدى»، –  دەدى ول.

كومانداعا كاۆكاز سپورتشىلارىنىڭ كوپتەپ كەلۋىنە كىم مۇددەلى بولدى دەگەن سۇراققا اقجۇرەك تاڭاتاروۆ بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى:

«بىزدە كوپ جاتتىقتىرۋشىلار بالۋاندى بالا كەزىنەن جاتتىقتىرعىسى كەلمەيدى. دايىن اسقا تىك قاسىق بولىپ وتىرا سالعىسى كەلەدى. دايىن استى جەگەن وڭاي عوي. ورىستا: «نا حالياۆۋ ۋكسۋس سلادكي»، دەپ ايتادى. سول سياقتى ۇيدە وتىرىپ، ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشى اتاعىن العىڭىز كەلسە ەكى ءادىستى جاتتاپ الىپ، اقشاسىن بەرىپ، كۋالىككە ترەنەر بولىپ جازدىرتىپ الىپ، سپيريدونوۆ سەكىلدىلەردى اكەلىپ، جارىسقا قوسساڭىز وسىنىڭ ءوزى جەتىپ جاتىر. ال بالۋاندى جاستايىنان سپورتقا تاربيەلەۋ وڭاي نارسە ەمەس. مىنە، سودان «جاتتىقتىرۋشىلار» لەگيونەرلەردى شاقىرا بەرەدى.

سونداي كەزدە الەم چەمپيوناتىنا بارا الماي قالدىم. ەندى تاعى دا كۇرەستى قويدىم، تاستادىم دەدىم. سپيريدونوۆ مەنى ومىرىندە جەڭىپ كورمەگەن. مەن ونى ءۇش رەت ۇتتىم. ول مايلى جەرلەردىڭ بارىنە بارىپ ءجۇردى. ازيا چەمپيوناتىنا، الەم چەمپيوناتىنا باراتىن.

التاي تاڭاباەۆ اعامىز باس جاتتىقتىرۋشى بولعاندا مەن ءۇشىن شىن ايتايىن، بۇكىل ءومىرىن باسكە تىكتى دەسە بولادى. ويتكەنى، ول ناعىز پاتريوت. مەن تۋرالى «كاك تۋريست پوەدەت تاك ي پريەدەت» دەپ ءبىر گازەت جازعان ەدى. ول سوعان نامىستاندى. مەندە نامىستاندىم. وليمپيادانىڭ الدىندا التاي اعامىز مەن ءۇشىن تاۋەكەلگە باردى. جامبىل وبلىسىنىڭ اكىم قانات بوزىمباەۆ تا ماعان جاناشىرلىق تانىتتى. مەندە ول كىسىگە مەدال اكەلەمىن دەپ ۋادە بەردىم. ءسويتىپ، سوزىمدە تۇردىم»، –  دەدى اقجۇرەك تاڭاتاروۆ.

وسىدان كەيىن سۇحباتتاسۋشى، بەلگىلى جۋرناليست عالىم سۇلەيمەن سپورت مامانىنان كەزىندە ەركىن كۇرەستەن باس جاتتىقتىرۋشى بولعان اناتولي بەلوگلازوۆ تۋرالى سۇرادى. ونىڭ ەلىمىزگە نەندەي ەڭبەك سىڭىرگەنىن ايتىپ بەرۋىن ءوتىندى. بۇعان تاڭاتاروۆ بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى:

«2016 جىلى ەلىمىزدىڭ ەركىن كۇرەسى اناتولي بەلوگلازوۆتىڭ قولىندا بولدى. ونىڭ جاتتىقتىرۋشىسى رەتىندە سىيلايتىن ەشتەڭەسى جوق. ونى وليمپيادا چەمپيونى رەتىندە سىيلاۋعا بولادى. ال بىراق جاتتىقتىرۋشى، ادامي قاسيەتتەرىنە قاراپ سىيلاي المايمىن. ونى مەن عانا ەمەس، بۇكىل باۋاندار سىيلامايدى. ول –  بۇكىل قازاقستاننىڭ كۇرەسىن قۇرتقان ادامنىڭ ءبىرى. ول بەلارۋستە، اقش-تا، كورەيادا جاتتىقتىرۋشى بولعان. سول كەزدە رەسەيدە ونىمەن بىرگە وقۋ-جاتتىعۋعا بارعان 100 بالۋاننىڭ 90 پايىزىنىڭ جۇرەگى وتىرعان. ونىڭ ايەلى مەن قىزى اقش-تا تۇرعان. سولاردىڭ جولاقىسىن قازاقستان تولەگەن. ءوزى 20 مىڭ اقش دوللارىن الىپ وتىرعان. پاتەراقىسىن، تاماعىن، كيىم-كەشەكتەرىن، كۇزەتىن ءبارىن مەملەكەت تولەگەن. ايىنا 30 مىڭ دوللار جاي عانا شىعاتىن. ال بەلوگلازوۆتىڭ دايىنداعان ءبىر چەمپيونى جوق. سونىڭ كەسىرىنەن ەركىن كۇرەسى دامىماي جاتىر. قانشاما بالامىز كۇرەستى تاستاپ كەتتى. ول بالالاردى ءبىر-بىرىنە ايداپ سالىپ، شاعىستىرىپ، اراقاتىناستارىن قۇرتىپ كەتكەن ادام. مەملەكەت بەلوگلازوۆقا جىلىنا 360 مىڭ دوللارداي شىعىن كەلتىرىپ وتىردى. ال سول 360 مىڭ دوللارعا ءبىر كوماندانى قامتاماسىز ەتۋگە بولاتىن ەدى. ەستۋىمشە، بەلوگلازوۆتى ءبىزدىڭ ەلگە اكەلگەن ەرلان قوجاسباي مەن يسلام بايرامۋكوۆ. بەلوگلازوۆ مەنى 2016 جىلى وتكەن ريو-دە-جانەيرو وليمپياداسىنا اپارمادى. بۇكىل قازاقستاننىڭ كۇرەسىن قۇرتقان ەڭ ءبىرىنشى ادام – بەلوگلازوۆ!

قازىر قازاقتىڭ قاراكوز بالالارى ءۇشىن سويلەمەسەك، ەرتەڭ ءبارىمىزدى سىرتتان كەلگەن كەلىمسەكتەر جەم قىلىپ، جەپ-جەپ قايتىپ كەتىپ قالادى. سوندىقتان قازاقستان قۇراماسىن وتانداستارىمىز جاتتىقتىرۋ كەرەك. اڭگىمەنىڭ اشىعى، اي سايىن 20 مىڭ دوللار ايلىق العان ادام ەڭ بولماعاندا ەكى وليمپيادا چەمپيونىن شىعارۋ كەرەك ەدى. قازىر وسى جاعدايدى باسشىلاردىڭ ءبارى بىلەدى. بىراق بىرەۋى دە ەشتەڭە ايتا المايدى. ويتكەنى، باسقا تيگەننەن كەيىن ايتاتىن ەشتەڭەلەرى جوق»، –  دەدى وليمپيادانىڭ قولا جۇلدەگەرى.

سۇحباتتىڭ سوڭىندا اقجۇرەك تاڭاتاروۆ قازاق بولعانى ءۇشىن بەيجىڭدەگى وليمپياداعا بارا الماعانىن، جوعارى جاقتا بيلىكتە وتىرعان ادامداردىڭ كەسىرىنەن 2009 جىلى دانيادا وتكەن الەم چەمپيوناتىنا، تاعى باسقا دا حالىقارالىق جارىستار مەن تۋرنيرلەرگە قاتىسا الماعانىن، ونىڭ ورنىنا سپيريدونوۆ سياقتى قالتاسى قالىڭ لەگيونەردىڭ بارعانىن، ال قازىر جاعدايدىڭ شامالى بولسا دا اقىرىنداپ دۇرىس جولعا قويىلىپ كەلە جاتقانىن اتاپ ءوتتى.

بۇعان دەيىن اقجۇرەك تاڭاتاروۆ كۇرەس فەدەراتسياسىن سىنعا العان بولاتىن.