بوكس مەكتەبىمىزدى جوعالتىپ جاتىرمىز – قايىر جارىلقاسىنوۆ

كەشە وزبەكستاننىڭ تاشكەنت قالاسىندا بوكستان ەرەسەكتەر اراسىندا ءوتىپ جاتقان الەم چەمپيوناتىندا جەتى بوكسشىمىز شيرەك فينالعا شىقتى.

بۇگىنگى جەكپە-جەكتەر استانا ۋاقىتىمەن تۇسكى ساعات 15.00 مەن كەشكى 19.00-دە باستالادى.

ۇلتتىق قۇرامادان ءبىرىنشى بولىپ تاشكەنت تورىندە كەرىلگەن شارشى الاڭعا 57 كگ سالماقتاعى سەرىك تەمىرجانوۆ شىعادى. ول كۋبالىق سايدەل ورتامەن قولعاپ تۇيىستىرەدى. ولار ءۇشىنشى جۇپ بولىپ رينگكە كوتەرىلەدى. ودان كەيىن اسىلانبەك شىمبەرگەنوۆ (71 كگ) فرانتسيالىق ماكان تراورەمەن، 80 كگ سالماقتاعى نۇربەك ورالباي يوردانيالىق حۋسسەين ەيشايش يشايشپەن جەكپە-جەككە شىعادى.

كەشكى سەسسيا 48 كگ سالماقتاعى سانجار تاشكەنباي مەن جاپونيالىق كادزۋمو اراتاكە جەكپە-جەگىمەن باستالادى. سودان كەيىن ماحمۇد سابىرحان (54 كگ) گانالىق موحاممەد امادپەن جارتىلاي فينالعا جولدامانى ساراپقا سالادى. 67 كگ سالماقتا دۋلات بەكباۋوۆ مەكسيكالىق ميگەل انحەل مارتينەسپەن جۇدىرىقتاسسا، كەشتىڭ ەڭ سوڭعى ايقاسىندا ەڭ اۋىر سالماقتاعى قامشىبەك قوڭقاباەۆ وزبەكستاندىق باحودير دجالولوۆپەن جەكپە-جەككە شىعادى.

وسىلايشا، بۇگىن كۇنى بويى جەتى بوكسشىمىز جارتىلاي فينالعا جولدامانى سالاپقا سالادى. ولاردىڭ قارسىلاستارى دا وسال ەمەس. اسىرەسە، اسا اۋىر سالماقتاعى قوڭقاباەۆتىڭ قارسىلاسى قازىر الەمدەگى № 1 بوكسشى – باحودير جالولوۆ. وسىعان بايلانىستى بۇگىن ءبىز بەلگىلى سپورت مامانى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا ەڭبەگى سىڭگەن جاتتىقتىرۋشى قايىر جارىلقاسىنوۆتان ۇلتتىق قۇرامانىڭ الەم چەمپيوناتىنداعى جەكپە-جەكتەرى تۋرالى سۇراستىرعان ەدىك.

-قايىر سالي ۇلى، قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسىنىڭ الەم چەمپيوناتىنا دايىندىعىنان حابارىڭىز بار ما؟ بوكسشىلاردىڭ جەكپە-جەكتەرىنە قانداي باعا بەرەر ەدىڭىز؟

-ءيا، حابارىم بار. بوكسشىلاردىڭ دايىندىعى جامان ەمەس. جارتىلاي فينالعا شىعا ما دەپ ءۇمىت ارتىپ وتىرمىز. بۇگىن شيرەك فينالدا ونەر كورسەتەتىن بارلىق بوكسشىمىز دا ءتاۋىر سپورتشىلار. مەنىڭ ويىمشا، ماحمۇد سابىرحان، اسىلانبەك شىمبەرگەنوۆ، سەرىك تەمىرجانوۆ، نۇربەك ورالباي پەن دۋلات بەكباۋوۆتىڭ كەلەسى كەزەڭگە شىعاتىن مۇمكىندىگى بار.

بوكسشىلارىمىز جامان ەمەس. ەگەر تورەشىلەر جاعىنان بارماق باستى، كوز قىستى بولماسا ولار جارتىلاي فينالعا شىعادى. تورەشىلەردەن ساقتاناتىن بولدىق قوي.

-جىگىتتەردە دە قاتەلىك بولعان شىعار. بەس ساۋساق بىردەي ەمەس قوي.

-ءيا، ارينە. وعان ءسوز بار ما؟! جىگىتتەردە دە قاتەلىك بولىپ جاتىر. مىسالى، ماعان تالعات سىرىمبەتوۆتىڭ ايقاسى مۇلدەم ۇناعان جوق. ويلاۋ قابىلەتى شامالى ەكەن. بوكسشى دا ينتەللەكت دەگەن بولۋ كەرەك. ال تالعاتتان ينتەللەكتىنىڭ مۇلدەم كورگەن جوقپىن.

جالپى، ¼ فينالدا بوكسشىلارعا سەنىم بار. ءبارى جاقسى دايىندالعان. ەندى تاعى قايتالاپ ايتسام، تورەشىلەر جاعىنان اياقتان شالۋ بولماسا جارتىلاي فينالعا شىعۋى ءتيىس.

-قامشىبەك قوڭقاباەۆتى دا ½ فينالعا شىعادى سولاي ويلايسىز با؟

-قامشىبەكتىڭ كوڭىلىنە كەلمەسىن، ول جالولوۆتى جەڭە المايدى. قازىر جالولوۆ الەمدەگى № 1 بوكسشى.

-تورەشىلەردىڭ «قىزمەتى» تۋرالى ايتىپ قالدىڭىز. جالپى، جەكپە-جەكتەر قالاي بولىپ جاتىر؟

-بيبوسىنوۆتى سۇراعىڭىز كەلىپ تۇر ما؟

-ول دا بار.

-مەن ونىڭ جەكپە-جەگىن قاراعان جوقپىن. ونىڭ ايقاسىن كورگەن ادامداردىڭ ايتۋىنشا، ساكەن جەڭىلگەن. ەندى بوكس بولعاننان كەيىن ءبارى بولادى. بىردە جەڭىلەدى، بىردە جەڭەدى. جەڭىس پەن جەڭىلىس قاتار جۇرەدى. ودان تراگەديا جاساۋدىڭ كەرەگى جوق. بيىلعى الەم چەمپيوناتىنا اقش باستاعان ءبىراز باتىس ەلدەرىنىڭ قۇرامالارى كەلگەن جوق. رەسەيدى الەمدىك دودادان كورگىمىز كلەمەيدى دەپ بويكوت جاريالادى. سوندىقتان بولاشاقتا بوكس وليمپيادانىڭ باعدارلاماسىنا كىرمەۋى دە مۇمكىن. قازىر باتىس مەمەلكەتتەرى حالىقارالىق اۋەسقوي بوكس قاۋىمداستىعىنا (AIBA) بالاما فەدەراتسيا اشىپ جاتىر. مۇمكىن، ءبىزدىڭ ەلگە الداعى ۋاقىتتا حالىقارالىق بوكس قاۋىمداستىعىنان شىعىپ، باتىس ەلدەرى قۇراتىن ۇيىمعا مۇشە بولۋ كەرەك شىعار. بۇل مەنىڭ ءوز ويىم.

-ودان ءبىزدىڭ ەل نە ۇتادى؟

— حالىقارالىق اۋەسقوي بوكس قاۋىمداستىعىن رەسەيدىڭ ازاماتى ۋمار كرەملەۆتىڭ باسقارىپ وتىرعانىن بىلەسىزدەر. AIBA – جەمقورلىق جايلاعان ۇيىم. اقشا قاي جەردە كوپ بلوسا سول جەردە جەمقورلىق بولادى. نەگىزى، جەمقورلىق تۋرالى اڭگىمە بۇرىننان ايتىلىپ كەلە جاتىر. ال 2016 جىلعى ريو وليمپياداسىنان كەيىن بۇل تاقىرىپ تىپتەن قىزۋ تالقىلانىپ كەلەدى. سول كەزدە ۆاسيلي لەۆيتتىڭ قالاي جەڭىلگەنىن كوردىڭىزدەر عوي. تورەشىلەر ەشكىم ويلاماعان جەردەن جەڭىستى رەسەيلىك بوكسشىعا بەرە سالدى. لەۆيتتىڭ التىن جۇلدەسىن ميلليونداعان جانكۇيەردىڭ كوز الدىندا ۇرلادى. سول ۋاقىتتا ايقاي شۋ باستالدى. كوپ ەل رەفەريلەردى كىنالادى. ەندى مەنىڭ ويىمشا، قازىرگى بوكس قاۋىمداستىعى جابىلادى. ونىڭ ۋاقىتى از قالدى. ال باتىس ەلدەرى – وركەنيەتتى، دامىعان مەملەكەتتەر. ولاردا اقشاعا ساتىلۋ دەگەن اڭگىمە بولماۋى كەرەك.

قازىر AIBA ۇلتتىق قۇرامالاردان كوپ اقشا جينايدى. ۇلتتىق قۇرامانى ساقتاندىرۋ كەرەك دەيدى. تورەشىلەردى ساتىپ الۋ كەرەك دەيدى. ايتەۋىر «كەرەكتەرى» كوپ.

قازاقستان بوكس فەدەراتسياسى سوڭعى ءتورت جىلدا جامان جۇمىس ىستەگەن جوق. بار پروبلەما وبلىستىق، قالالىق، اۋداندىق فەدەراتسيالاردا بولىپ تۇر. مىسالى، استانا قالاسىنىڭ بوكس فەدەراتسياسى ەرەسەك بوكسشىلاردىڭ جارىستارىنا اقشا بولگەن جوق. اقشا بولماسا جارىسقا قايدان بارادى؟! قالاي دايىندالادى؟! فەدەراتسيانىڭ العا قويعان ماقساتىن كورمەدىم. جوق دەسە بولادى.

جاقىندا جاستار قۇراماسىنىڭ اعا جاتتىقتىرۋشىسى اۋىستى. قازىر ءار جاس بويىنشا جاتتىقتىرۋشىلار جاقسى جۇمىس ىستەپ جاتىر. مەن كەزىندە ۇلتتىق قۇرامانىڭ تىزگىنىن عالىم كەنجەباەۆ ۇستاعاندا قۋانعانمىن. سوعان ءۇمىت ارتقانمىن. بىراق ول سەنىمنەن شىققان جوق. ول بوكسشىلاردى گەننادي گولوۆكينگە ۇقساتىپ دايىنداعىسى كەلدى. ياعني، قارا كۇشكە سەنىپ، العا ۇمىتىلا بەرۋ كەرەك دەپ ويلادى. ولاي بولماۋى كەرەك قوي. قازىر ءبىز بوكس مەكتەبىمىزدى جوعالتىپ بارا جاتىرمىز. ال بوكس دەگەن ۇلكەن ونەر. بوكستا ينتەللەكت بولۋ كەرەك. بوكس باس جوق، كوز جوق، العا ۇمىتىلا بەرۋ ەمەس. ولاي بولمايدى. كەزىندە سەرىك قوناقاەۆ رينگكە شىققاندا ولجاس سۇلەيمەنوۆ: «يا ۆيجۋ پوەزيۋ بوكسا»، دەگەن ەكەن. ياعني، بوكستى ول شىعارماشىلىققا تەڭەگەن.

ءبىزدىڭ قازاق بوكس مەكتەبىنىڭ ءوز ءستيلى بار. ويناپ ءجۇرىپ بوكستاسۋ كەرەك. كەزىندە بەكزات ساتتارحانوۆتا سونداي ستيل بولعان. قازىر سەرىك تەمىرجانوۆتىڭ بوكسىنا قاراپ قۋانىپ وتىرمىن. باسقا بوكسشىلارىمىز دا سونى جالعاستىرسا قازاق ءوز ستيلىنە ورالادى دەگەن ءسوز. بۇعان قۋانۋ كەرەك.

سوندىقتان شيرەك فينالدا بىلعارى قولعاپ شەبەرلەرىمىزدە سونداي «پوەزيا بوكسا»، سونداي قازاقتىڭ بوكس مەكتەبىنىڭ ءستيلى بولسا دەپ تىلەيمىن! سوندا جارتىلاي فينالدىڭ، ءارى قاراي فينالدىڭ توبەسى كورىنەدى.

 

-اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

اڭگىمەلەسكەن داستان كەنجالين،

استانا