Aýylyn kórip, azamatyn tany (FOTO)

Sonaý 1986 jyldyń 16-17 jeltoqsan kúnderi alańǵa shyǵyp, bet qaryǵan saryshunaq sara aıazda el táýelsizdigi úshin jan berip, jan alysqan Jeltoqsan qandy kóterilisiniń qaharmandarynyń qazaq tarıhynda alar orny aıyryqshy.

Ata-babalarymyz san ǵasyrlar boıy ańsap kelgen táýelsizdikti Jeltoqsan batyrlary jeńip alyp berdi. Mine, sol qandy kóterilisten keıin jeldeı esip 37 jyl da óte shyqty.

Keshe ǵana júrgen órimdeı jastardyń búgin samaıyn aq shalyp, aldy jetpistiń jetegine shyqsa, arty alpystyń bıigine kóterilip keledi. Degenmende Jeltoqsan batyrlary ózderin áli sol baıaǵy jalyn atqan jas shaǵyndaı sezinip, káriliktiń, qartaıýdyń noqtasyna bastaryn salmaı, salaýatty saltymen ómir súrip keledi.

Jyl saıyn Táýelsizdik kúni jaqyndaǵan saıyn, Jeltoqsan batyrlaryna arnalyp túrli kezdesýler, is-sharalar, sporttyq jarystar uıymdastyrlyp turatyn bir dástúr qalyptasqan. Iá, Táýelsizdiktiń batyrlaryna qurmet qoshemet jyl boıy jalǵasyn taýyp tursa artyq bolmas edi. Ol kúnge buıyrtsa, kelip jetermiz. Al qazirgi batyrlarymyzdyń arasynda ótip jatqan is-sharalardan baıan ete otyraıyq. «Jeltoqsan Aqıqaty»  PQ respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń belsendi múshesi, Jeltoqsan batyry, ultjandy, segiz qyrly bir syrly, sport sańlaǵy, ardaqty azamat Jumabaı Tájibaevty eske alýǵa arnalǵan úlken is-sharalar bolyp ótti.

Jumabaı elim degen erdiń biri edi. Sum ajal ortamyzdan sýyryp alyp ketti. «О́z elimniń basy bolmasam da tasy bolaıyn», degendeı, Jumabaı aǵamyz týyp ósken Jambyl aýdany Degeres aýylyna meshit salýǵa zor úles qosqan aýyldyń atqaminer aıaýly jany bolatyn. Kezinde sheshen ultynyń ókilderi aýyl qazaǵyna ústemdik jasap, alshań basa bastaǵanda atqa qonyp betterin qaıyryp táýbelerine keltirip, shańyraqty syılata bilgen ultjandy batyr bolǵandyǵynda aıta ketý oryndy. Mine, osyndaı jolbarys júrek, elim degen erimizdi jer qoınyna tapsyrǵanymyzǵa jyl tolyp keledi.

Keshe «Jeltoqsan Aqıqaty» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy Bolat Toqtabaıuly Qurymbaevtyń bastaýymen bir top Jeltoqsan batyrlary Jumabaı Tájibaevtyń týǵan aýyly Degereske saparlatyp baryp, marqumnyń atynda uıymdastyrylǵan is-sharalarǵa qatysyp, úlken bir saýapty iske qozǵaý bolyp qaıtty.

Almytadan at terletip jetken Jeltoqsan ardagerlerin bastap aparǵan osy Degeres aýylynyń týmasy, kezinde erkin kúresten Qazaqstan chempıony, ardager balýan, Jeltoqsan batyry Basbatyr Súndetpaı boldy. Negizi osyndaı izgilikti is-sharany kópten beri oılastyryp iske asýyna negizi uıytqy bolǵan da Jeltoqsan batyry Basbatyr Súndetbaı bolatyn.

Hosh sonymen, shahardan kelgen qonaqtar aldymen «О́li razy bolmaı tiri baıymaıdy», demekshi, Jumabaı aǵamyz saldyrǵan záýlim meshitke at basyn buryp, meshittiń irgesindegi hatymhanada aýyl halqy ázirlegen as-dámnen aýyz tıip, Jumabaıdyń rýhyna quran baǵyshtady. Sodan keıin aýyl ortasyndaǵy orta mektepte  Jumabaı Tájibaevtyń atyna arnalǵan ıgilikti is-sharanyń saltanatty ashylýy bolyp ótti.

Bul jıynda Jeltoqsan batyrlary mektepke alyp kelgen arnaıy syı-syıapattaryn jasap, jasórenderge Jeltoqsan kóterlisi men Jumabaı Shansharuly aǵalarynyń qandaı azamat bolǵany týraly kezekpen áńgilmelep berip, mektep oqýshylaryna úlken úlgi- ónegelik oılaryn aqtardy.

Saltanatty is-shara aıaqtalǵan soń, qonaqtar men kórshi aýyldardan kelgen komandalar sport alańyna baryp, voleıboldan Jumabaı Shansharulyn eske alýǵa arnalǵan jarysty bastap ketti. Jarysqa tórelik etken osy aýyldyń betke ustar azamaty, aýyl sportyn kóterip, aýyl talanttaryn tárbıelip shyǵaryp júrgen O.Áýbákirov atyndaǵy orta mekteptegi dene-shynyqtyrý pániniń muǵalimi Sábıt Súndetbaıuly Ámirjanov ádil tóreligin jasap, jarystyń jaqsy ótýine zor úlesin qosty.

Negizi «Aýylyn kórip, azamatyn tany», degen eken babalarymyz. Kezinde joǵary oqý orynyn aıaqtaǵan soń «Týǵan elge týyńdy tik», demekshi, týǵan aýylyna kelip, sportty kóterip, kóp jyldar boıy eren eńbegin sińirgen Sábıt Ámirjanovtaı aýyl balalaryn tárbıelip bıikke shyǵaryp júrgen ardaqty azamattarǵa qandaı maqtaý aıtsaq ta jarasady. Aýylda osyndaı azamattar barda aýyldan áli talaı-talaı el sportynyń irgesin kóteretin muzbalaq qyran qanatty sport juldyzdary shyǵatynyna nyq senimdimiz.

Sonymen tartysty ótken týrnırdiń qortyndysy boıynsha, Jangeldın orta mektebi birinshi oryndy, Degeres orta mektebi ekinshi oryndy, Suńqar orta mektebi úshinshi oryndy jeńip aldy. Jeltoqsan ardagerleri de syn alańyna shyǵyp, joǵary oıyn deńgeıin kórsetti. Degenmende 20-30 arasyndaǵy jas ustazdarǵa qarsy oınaý qıyn bolǵany da ras. Desekte aýyl kórermenderi Jeltoqsan komandasyna erekshe qol soǵyp, rızashylyqtaryn bildirip jatty.

Hosh, sonymen batyrlar men aqyndar eline baryp qaıtqan sapar sátti bolyp, aýyl halqy Jeltoqsan batyrlaryna aq batalaryn berip jolǵa shyǵaryp saldy. Aldaǵy jyly Jumabaı Tájibaevty eske alýǵa arnalǵan is-sharalar dástúrli túrde jalǵasyn tabatyndyǵyn aýyl ákimi Erlan Jumahanuly Kópjasarov men mektep dırektory Kákimjan Kábirjanuly Orazbaı senimmen jarııa etti.

Jeltoqsan batyrlaryna degen qos azamattyń ystyq yqylaspen Jeltoqan batyrlaryn qushaq jaıa kútip alyp, qazaqy qonaqjaılyǵyn asyra kórsetkenine barshy kelgen qonaqtar sheksiz alǵystaryn aıtyp ketti. «Aýylyn kórip azamatyn tany», degen osy bolar. Basymyz aman, baýyrymyz bútin bolsa, aldaǵy jyly ótetin Jumabaı Tájibavtyń atyndaǵy dástúrli jarysta aqjarqyn Degerestiń aýyl halqymen qushaq jaıa qaýysha jatarmyz degen úmit bar.

 

Aqyn ORDABAIULY,

ALMATY