SportPress.kz قازاقستان سپورت جاڭالىقتارى
بۇگىن ارمليفتينگتەن قازاقتان شىققان تۇڭعىش الەم چەمپيونى مۇرات نۇرعازينمەن كەزدەسىپ قالدىق. ويدا جوقتا كەزدەستىك. بۇل جىگىتتى مەن سىرتتاي بىلەتىنمىن. راسىن ايتقاندا، ونىمەن بىردە ءبىر رەت كەزدەسپەگەن ەدىم. ەندى مىنە، بۇگىن ساباقتى ينە ساتىمەن دەگەندەي، مۇرات مىرزاعالي ۇلىمەن جولىعۋدىڭ ءساتى دە ءتۇستى.
بۇل سپورتشىنى كوپ ادام بىلە بەرمەيتىن شىعار. ولاي دەيتىنىم، ماكەڭنىڭ ءوزى كوپشىلىكتىڭ الدىنا كوپ شىعا بەرمەيدى. بۇعان دەيىن Khabar تەلەارناسىنداعى «ويان» باعدارلاماسىنا ءبىر رەت سۇحبات بەرىپتى. ودان كەيىن ەشكىمگە سۇحبات بەرۋگە ءوتىنىش ايتپاپتى دا.
-مەن ءوزىڭ بىلەسىڭ عوي، كوپ جەرگە بارىپ، مەنى جازىڭىزدار، ارمليفتينگتەن قازاقتان شىققان تۇڭعىش الەم چەمپيونىمىن دەپ ايتا بەرمەيمىن. ونداي مىنەزىم جوق. مەنىڭ بار ويىم، ماقساتىم – حالىقارالىق ساحنادا ەلىمىزدىڭ اتىن شىعارۋ، كوك بايراعىمىزدى بيىكتەن كورسەتىپ، ءانۇرانىمىزدى ويناتۋ، – دەدى ول.
-ءيا، ونىڭىز دۇرىس قوي ەندى. بىراق تاريحتا تايعا تاڭبا باسقانداي ەتىپ قالاتىنداي تاعى ءبىر نارسە بار ەمەس پە؟! ول اقپارات قۇرالدارىندا جاريالانسا، مىنە سوندا ءسىزدىڭ كۇندى كۇن، ءتۇندى ءتۇن دەمەي ەڭبەك ەتىپ، ماڭداي تەرمەن كەلگەن جەتىستىگىڭىز دە كورىنەر ەدى، – دەيمىز ءبىز دە .
ءسويتىپ، از-كەم اڭگىمەدەن سوڭ، الەم چەمپيونىنان سۇحبات الۋعا كەلىسىمىن الىپ، سۇراقتارىمىزدى قويا باستادىق. ەندى وقىرمان نازارىنا سول سۇحباتتى ۇسىنۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز. ايتپاقشى، ۋاقىتتىڭ تىعىزدىعىنا بايلانىستى مۇرات نۇرعازين سپورتتاعى جەتىستىكتەرى تۋرالى بارىنشا كەڭىرەك ايتىپ بەرۋگە تىرىستى. ءارى قاراي ول ءوز ويىن Halyq uni اقپارات اگەنتتىگىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشالارىندا ايتىپ بەردى.
انىقتاما: مۇرات مىرزاعالي ۇلى نۇرعازين كۇشتىك سپورت تۇرلەرىنەن الەمنىڭ ەكى دۇركىن چەمپيونى، الەم كۋبوگىنىڭ جەتى دۇركىن يەگەرى، ازيانىڭ جەتى دۇركىن چەمپيونى، قازاقستاننىڭ كوپ دۇركىن چەمپيونى، قازاقستان رەكوردتارىنىڭ يەگەرى، ازيا مەن ەۋروپانىڭ ءتورت دۇركىن رەكوردشىسى، الەم رەكوردىنىڭ ءتورت دۇركىن يەگەرى، گرەك- ريم كۇرەسىنەن سپورت شەبەرى جانە كۇشتىك سپورت تۇرلەرىنەن حالىقارالىق دارەجەدەگى سپورت شەبەرى، مارافونشى.
-مۇرات مىرزاعالي ۇلى، جاڭا عانا وزىڭىزگە ارمليفتينگتەن قازاقتان شىققان تۇڭعىش الەم چەمپيونى ەكەنىڭىزدى كوپ ادام بىلە بەرمەيدى دەپ ايتتىم عوي. اۋەلى ءوزىڭىز تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز. قاي جەردە، قاي جىلى تۋدىڭىز؟ اتا-اناڭىز كىم؟ وتباسىڭىز تۋرالى دا وقىرمانعا ايتساڭىز.
-مەن 1977 جىلى اباي وبلىسى اياگوز اۋدانىندا تۋىپ، ءوستىم.
اتا-انام قاراپايىم جۇمىسشىلار. اكەم مىرزاعالي نۇرعازى ۇلى وتەپوۆ – ينجەنەر-ەلەكتريك. انام – زاعيلا جانىبەكقىزى جانىبەكوۆا ۇيدە ءتورت بالا بولعان سوڭ ءۇي شارۋاسىمەن اينالىسىپ، ءبىزدى تاربيەلەدى.
كىشكەنتاي كەزىمنەن اتام مەن اجەمنىڭ تاربيەسىن الىپ، اجەمنەن باتىرلار تۋرالى اڭىز اڭگىمەلەر تىڭداپ ءوستىم. سول كەزدە باتىرلاردىڭ تىلسىم كۇشىن ەستىپ قايران قالاتىنبىز. سول الىپتارعا ەلىكتەپ وستىك. ۇل نەمەرەنىڭ ۇلكەنى بولعاندىقتان ەر ادامدار اتقاراتىن شارۋاعا ەرتە ارالاستىم. ول قورا تازالاۋ، مالعا قاراۋ، ءشوپ تاسۋ تاعى باسقا جۇمىستارمەن ەرتە اينالىستىم.
مەكتەپتە وتە جاقسى وقىدىم. بىلىمگە قۇمار ەدىم. كوپ كىتاپ وقىعاندى ۇناتاتىنمىن. اسىرەسە، قازاق باتىرلارى مەن بالۋاندارى تۋرالى كوپ وقىدىم. ءيمانجۇسىپ، بالۋان شولاق، قاجىمۇقان تۋرالى كىتاپتار ماعان ەرتەدەن تانىس بولدى. سونداي ومىرىنەن ۇلگى الاتىن ادامدار تۋرالى كىتاپتاردى ءوزىم ىزدەپ تاۋىپ وقۋشى ەدىم. مۇمكىن سونىڭ دا اسەرى شىعار، وسى بالا كۇنىمدەگى ارمانىمدى، زەينەتكە شىعىپ ورىنداپ ءجۇرمىن.
وتباسىلىمىن. زايىبىم سالتانات ەكەۋمىز ءتورت بالانى ەل قاتارلى تاربيەلەپ، ءوسىرىپ وتىرمىز. ونىڭ تولىق اتى-ءجونى ىمداپ سۇراپ جاتىر ەكەنسىڭ ايتايىن، سالتانات جەڭىسقىزى نۇرعازينا. ۇلكەن قىزىمنىڭ اتى – جانار، ەكىنشى قىزىمنىڭ ەسىمى – ايگۇل، ءۇشىنشى بالامنىڭ اتى – گۇلناز. ال ءۇيدىڭ كەنجەسىنىڭ ەسىمى – رۇستەمبەك.
-وسىلاي ءبارىنىڭ اتى اتالعان ءجون.
دۇرىس ەكەن، ماكە. «بولار بالا بەسىكتەن» دەيدى عوي. باتىرلار جىرىن تىڭداپ، كوركەم ادەبيەتتى وقىپ، شارۋاعا ەرتە ارالاسقان بالادان قايراتكەر شىعادى دەپ جاتادى. بۇل ءسوز – راس ءسوز. وعان ءوزىڭىزدىڭ ارمان-ماقساتىڭىزعا جەتىپ وتىرعانىڭىز دالەل. ەندى مىنا نارسەنى ايتىڭىزشى، ءسىزدى وسى ارمانعا جەتەلەگەن ارمليفتينگپەن قاشان اينالىسا باستادىڭىز؟
-مەن استاناعا 1995 جىلى كەلگەنمىن. كۇشتىك قۇرىلىمداردا جۇمىس ىستەپ، زەينەتكە شىققان سوڭ سپورتتىڭ وسى تۇرىمەن اينالىسا باستادىم. كەزىندە گرەك-ريم كۇرەسىمەن دە اينالىسىپ، ودان سپورت شەبەرى اتاعىن دا الدىم. بالا كەزىمدەگى سپورتتىق مىنەزىمدى قالىپتاستىرۋعا كۇرەستەگى العاشقى جاتتىقتىرۋشىم مۇحتار دۇيسەنعاز ۇلى ابدۋللين بولدى. مەن ول كىسىنىڭ قاراماعانىدا اياگوزدەگى سپورت مەكتەبىندە جاتتىقتىم. مۇحتار دۇيسەنعازى ۇلى – ەلىمىزگە بەلگىلى جاتتىقتىرۋشى. ول – تالاي الەم، ازيا چەمپيوندارىن دايىنداعان كانىگى مامان. مىنە، مەن سول كىسىنىڭ قول استىندا جاتتىعىپ، مىنەز قالىپتاستىردىم.
شىنىن ايتۋ كەرەك، پوليتسيادا ىستەپ جۇرگەندە سپورتپەن اينالىسۋعا قولىم تيە بەرمەيتىن. سودان كەيىن قولىم بوساپ، استاناداعى بارلىق مارافونعا قاتىستا باستادىم. استانادا Half، ءۆى، ەكسپو مارافوندارعا، قىسقاسى جۇگىرۋدەن بارلىق جارىسقا قاتىسىپ كوردىم. ناتيجە جامان بولعان جوق. مارافوندا جۇلدەلى ورىنداردى يەلەندىم. سودان كەيىن كارانتين باستالىپ، جارىستارعا شەكتەۋ قويىلدى. كارانتين بىتكەن كەزدە ارمليفتينگپەن اينالىسۋعا ۇسىنىس ءتۇستى.
2021 ەلىمىزدە العاش رەت قازاقستان چەمپيوناتى وتكىزىلدى. بۇل جارىس قاراعاندىدا بولدى. سول چەمپيوناتتا ءبىرىنشى ورىندى جەڭىپ الدىم. چەمپيوناتتى حالىقارالىق پاۋەرليفتينگ فەدەراتسياسى ۇيىمداستىردى. بۇل ۇيىم سترليتليفتينگ، ارمليفتينگ پەن پاۋەرليفتينگتى بىرىكتىرەدى.
2022 جىلى قاراعاندىدا ارمليفتينگتەن ازيا چەمپيوناتى جالاۋ كوتەردى. سول جارىستا حالىقارالىق پاۋەرليفتينگ فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى نيكيتا پوليششۋك رەسەيدە الەم چەمپيوناتى بولاتىنىن ايتتى.
الەم چەمپيوناتى ەكاتەرينبۋرگ قالاسىندا بولدى. وعان 20-دان اسا ەلدىڭ وكىلدەرى قاتىسىپ، 3 مىڭنان استام سپورتشى قاتىستى. قىتاي، كورەيا، موڭعوليا، پاكىستان، ارمەنيا، ازەربايجان مەن باسقا دا ەلدەردىڭ مىقتىلارى جينالدى. وسى سىندا مەن 75 كگ سالماقتا الەم چەمپيونى اتانىپ، رەكورد جاسادىم. حالىقارالىق دارەجەدەگى سپورت شەبەرى ءنورماتيۆىن ورىنداپ شىقتىم.
-الەم چەمپيوناتىنا جالعىز باردىڭىز با؟ جاتىن ورىن، جولعا اقشانى قالاي شىعاردىڭىز؟ مينيسترلىكتەن، قالا اكىمدىگىنەن كومەك بولمادى ما؟
-ءبىزدىڭ سپورتتا ءبارىن ءوزىمىز كوتەرىپ جۇرەمىز. مەملەكەتتەن اقشا المايمىز. الەم چەمپيونى بولعان كۇننىڭ وزىندە ەشكىم ەشتەڭە ايتپايدى. بارلىق جول شىعىنىن ءوزىمىز تولەيمىز. دەمەۋشىلەرىمىز دە ءوزىمىز.
-الەم چەمپيوناتى تۋرالى ايتىپ قالدىڭىز؟ ول جاس ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى بولدى ما؟ وعان كىمدەر قاتىسا الدى؟
-الەمدىك دودا ەكاتەرينبۋگ قالاسىندا ۇيىمداستىرىلىپ، وندا جاسقا شەكتەۋ بولدى. بۇل جارىستا حالىقارالىق پاۋەرليفتينگ فەدەراتسياسى بويىنشا 75 كەلى سالماقتا 18 بەن 70 جاس اراسىنداعى سپورتشىلار اراسىندا بارىنەن ارتىق كوتەرىپ، رەكورد جاسادىم.
رەسەيگە سپورتتىڭ بۇل ءتۇرى 2010 جىلى كەلگەن. ال ونىڭ ءتۇپ تامىرى اتلانت مۇحيتىنىڭ ار جاعىنداعى اقش-تا شىققان ەكەن. 1930 جىلى امەريكا قۇراما شتاتتارىندا ارمليفتينگتەن العاشقى جارىستار ۇيىمداستىرىلا باستاپتى.
2021 جىلى كۇزدە قىرعىزستاننىڭ استاناسى – بىشكەكتە الەم كۋبوگى جولىنداعى تۋرنير بولدى. مەن ونى دا جەڭىپ الدىم.
بىلتىر قاراشا ايىندا قاراعاندىدا الەم كۋبوگىنىڭ جالاۋى كوتەرىلدى. وعان 1 500 سپورتشى قاتىستى. 15 مەملەكەتتەن سپورتشىلار جينالدى.
مەن ءوزىم وسى جارىسقا كوماندا اپاردىم. كوماندانىڭ جاتتىقتىرۋشىسى الەمنىڭ 10 دۇركىن چەمپيونى سەرىك نۇرعاليەۆ بولدى. بۇل كىسى الەمگە ايگىلى سپورتشى. ونى جاقسى بىلەسىزدەر. ول كۇش قۇرىلىمدارى اراسىندا وتكەن حالىقارالىق سايىستاردا 10 مارتە الەم چەمپيونى جانە رەكوردشىسى اتانىپ، الەم بىرىنشىلىكتەرىندە 31 التىن، 5 كۇمىس جانە 2 قولا مەدالىن جەڭىپ العان. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن سپورت شەبەرى، پوليتسيا پولكوۆنيگى.
سەكەڭ 2002 جىلدان باستاپ 2013 جىلدار ارالىعىندا وتتاۆا، بارسەلونا، لاس-ۆەگاس، وكلەند، كۆەبەك، سان-پاۋلۋ، ادەلايدا، ورلاندو،ۆانكۋۆەر، اندوررا، نيۋ-يورك، بەلفاست قالالارىندا وتكەن باسەكەلەردە الەمدى اۋزىنا قاراتىپ، قۇقىقورعاۋشىلار اراسىنداعى سان ءتۇرلى جارىس تۇرلەرىنەن ەڭ ۇزدىك اتاندى.
سەرىك وتەۋ ۇلى اقشاعا جۇمىس ىستەمەيتىن كىسى. قازىر بالالاردى كلۋبتا تەگىن جاتتىقتىرىپ ءجۇر. سول كىسىدەن كوپ نارسەنى ۇيرەنۋگە بولادى.
وسى جارىستا ول ۇزدىك جاتتىقتىرۋشى، مەن كوماندانىڭ ۇزدىك كاپيتانى اتاندىم. ءبىزدىڭ «التاي پروتەيم» كوماندامىز باس جۇلدەنى يەلەندى. سەرىك وتەۋ ۇلى ءابسوليۋتتى چەمپيون اتاعىن الدى. وسى سىنعا جىل بويى دايىندالىپ، رەكورد جاسادىم.
قازىر ارمان سۇلەيمەنوۆ، ەرلان وسپانوۆ، ەرلان كاۋكەنوۆ، الەكسەي ۋساچەكتەرمەن بىرگە ارالاسىپ، بىرگە جاتتىعىپ ءجۇرمىن.
-شاكىرتتەر دايىنداپ جۇرگەن بولارسىز؟
-ءيا، ارينە. شاكىرتتەرىم بار. ولار الەم كۋبوگى، ازيا، قازاقستان چەمپيوناتتارىنا قاتىسىپ، سول جارىستاردا توپ جارىپ ءجۇر. شاكىرتتەرىمنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ كلۋبتا جاتتىعادى. مەن دە سەرىك وتەۋ ۇلى سياقتى بالالارعا موتيۆيتسيا بەرۋگە تىرىسامىن.
-سەرىك نۇرعاليەۆ موتيۆاتسيانى قالاي بەرەدى؟
-ول سپورتشىنى جارىسقا جاقسى دايىندايدى. ول كىسى – پوليكوۆنيك بولسا، مەن مايور شەنىن الىپ، زەينەتكە شىقتىم. سەكەڭ جاقسى پسيحولوگ. ادامنىڭ جان دۇنيەسىن جاقسى تۇسىنەدى. تالاپتى دا قويا بىلەدى. وتە تالاپشىل. سوسىن جاۋاپكەرشىلىكتى ۇناتادى. ءبىزدىڭ الدىمىزعا بيىك ماقسات عانا قويادى. مىسالى، ول كىسىگە بىزگە ەكىنشى، ءۇشىنشى ورىن الۋ تۋرالى ەشقاشان ايتپاعان. تەك ءبىرىنشى ورىندى جەڭىپ الۋ كەرەك دەيدى. سوسىن ءبىرنىشى ورىندى ارتىعىمەن الۋ كەرەك دەپ تالاپ قويادى. ول كىسى ءوزىڭىز دە جاقسى بىلەسىز، الەمنىڭ 10 دۇركىن چەمپيونى. ودان باسقا دا چەمپيوندىق اتاقتارى جەتىپ ارتىلادى. مىنە، سول كىسى مەملەكەتتەن ەشقانداي قولداۋ كورمەي، ءوز بەتىنشە الەمدىك دودالارعا بارىپ، توپ جارىپ ءجۇردى.
-الدا قانداي جارىستار بار؟ قايسىسىنا قاتىساسىز؟
اقپان ايىندا استانادا پاۋەرليفتينگەتپەن قالالىق جارىس، ناۋرىزدا كوكشەاتۋدا قازاقستان چەمپيوناتى بولادى. ءساۋىر ايىندا ازيا چەمپيوناتىنا بارامىز. سوسىن بىشكەكتە رەسەيدىڭ ۇيىمداستىرۋمەن الەم چەمپيوناتىنىڭ جالاۋى كوتەرىلەدى. مامىر ايىندا الماتىدا ازيا چەمپيوناتى بولادى. رەسەي الەم چەمپيوناتىن سانكتسياعا بايلانىستى ءوز ەلىندە وتكىزە الماي جاتىر. ءوز جەرىندە ۇيىمداستىرعان كۇننىڭ وزىندە وعان كوپ مەملەكەت قاتىسا المايتىن ەدى.
-ەندى جاستارعا قانداي تىلەك ايتاسىز؟
قازىرگى جاستارعا ايتارىم، جامان ادەتتەن اۋلاق بولىپ، دەنساۋلىقتى جاستايىنان ويلاڭدار. ۋاقىت تەز وتە شىعادى. كەيىن كۇتىمسىز، شىنىعۋسىز قۇرتىپ العان دەنساۋلىق ورنىنا كەلمەيدى. وكىنگەنمەن كەش بولادى.
شىنىعىپ، جاتتىقساڭ عانا ناتيجەگە جەتەسىڭ. ەڭبەكسىز ەشنارسە كەلمەيدى. شىنىعىپ، مىقتى سپورتشى-چەمپيون بولۋ مىندەت ەمەس. الايدا، شىمىر، سىمباتتى بولىپ ءجۇرۋ ءار ازاماتقا جاراسادى. سوندىقتان ەڭ باستىسى، جاقسى ازامات بولۋ كەرەك. سپورت شيراتادى، شىمىر بولۋعا، تياناقتىلىققا ۇيرەتەدى. سپورتپەن اينالىسىڭدار، جامان ادەتكە جولاماڭدار دەمەكپىن.
-سوڭعى سۇراق. ەرتەدەگى تاۋ-تاستى قوپاراتىن تولاعاي سياقتى اۋىر زاتتاردى قالاي كوتەرەسىز؟
-تولاعايداي تىلسىم كۇش تابيعاتتان بەرىلەدى. ورىستار «مۋجسكوي ستەرجەن» دەپ ايتادى. ادامنىڭ بويىندا سونداي كۇش بولادى ءوزى. مىسالى، كەيبىر ادامدار كىشكەنتاي بولسا دا شىمىر بولادى. مەن ەندى ءوزىمدى سونداي تاۋسوعار دەپ ايتا المايمىن. بىراق، اللانىڭ بەرگەن كۇشى بار. قازاقتار ەرەجەسىز جەكپە-جەكتە بولسىن، سپورتتىڭ باسقا تۇرىندە بولسىن وزگە ۇلتتاردى جەڭىپ شىعىپ جاتادى عوي. بۇل ءبىزدىڭ قازاقي مىنەزىمىزدەن دەپ ويلايمىن. قازاقتا نامىس دەگەن ءبىرىنشى ورىندا تۇرادى. «قوياندى قامىس ولتىرەدى، ەر ازاماتتى نامىس ولتىرەدى»، دەپ ايتادى عوي. ەڭ باستىسى، وسى. سوسىن تابيعي تاماق جەۋ كەرەك. باسقا ەشتەڭە ەمەس، سول قازاقي مىنەزدىڭ ارقاسىندا بارلىق جەرگە شىعىپ ءجۇرمىز.
ءسوزدىڭ شىنى كەرەك، قازاقتىڭ نامىسى باسقالاردان ەرەكشە تۇرادى. قازاقتىڭ قىزدارىنىڭ كۇرەسىن كورسەڭ كىلەمگە شىققاندا نامىستان جارالعانداي بولىپ كورىنەدى. قىزدار دا تەك قانا مىنەزبەن الادى. ەركىن كۇرەس، بوكستان دا جارىستاردى كورسەڭ قىزدارىمىز دا جانكەشتى كۇرەسىپ، بوكستاسادى.
نامىسقا تىرىسىپ جاتتىقساڭ، تەحنيكا دا كەلەدى. سوندىقتان باسقا ۇلتتارعا قاراعاندا ءبىزدىڭ نامىسىمىز ءبىرىنشى كەزەكتە تۇرادى. مەن ءوز باسىم سولاي ويلايمىن.
-اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
اڭگىمەلەسكەن داستان كەنجالين،
استانا
View this post on Instagram
